Nöbetçi Eczaneler
Hazar Denizi’nde geçmiş yıllarda beliren “hayalet adanın” varlığı ne yazık ki kısa sürdü. Bu adacık, Azerbaycan kıyılarından yaklaşık 24 kilometre açıkta bulunan Kumani Bank adlı denizaltı çamur volkanının patlaması sonucu oluşmuş ve hızla yok olmuştu. NASA’nın Dünya Gözlemevi tarafından paylaşılan uydu görüntülerine göre, bu olay 2023 ocak ayının sonunda meydana geldi ve 4 Şubat itibarıyla ada yaklaşık 400 metre çapına ulaşmıştı. Uzmanların tahminlerine bakılırsa, günümüzde bu adanın tamamen ortadan kalkmış olması muhtemeldir.
Bu tür olaylar, bölgenin jeolojik yapısıyla doğrudan ilişkili. Kumani Bank, ilk olarak 1861 yılında keşfedildiğinden beri sekiz kez patladı ve her patlama yalnızca birkaç gün sürse de, geçici adacıklar yaratmaya devam etti. Örneğin, 1950’deki en güçlü patlama, deniz seviyesinden 6 metre yüksekliğe varan ve 700 metre genişliğinde bir ada meydana getirmişti. Çamur volkanları, geleneksel volkanlardan farklı olarak lav ve kül yerine aşırı ısınmış çamur ile su püskürttüğü için bu isimle anılıyor. Azerbaycan, dünya genelinde en yoğun çamur volkanı bölgelerinden biri olup, ülkede karada ve deniz altında 300’den fazla aktif volkan bulunuyor. Bunun temel sebebi, Arap ve Avrasya tektonik plakalarının çarpıştığı yakınsama bölgesi üzerinde yer almasıdır.
SEKİZİNCİ PATLAMA
Bu volkanlar, klasik volkanlar kadar yıkıcı olmasa da, yüksek basınçlı doğalgaz içeriyor ve bu gaz, kayaların birbirine çarpmasıyla oluşan kıvılcımlardan dolayı tutuşabiliyor, devasa alev patlamalarına yol açabiliyor. Örneğin, 2021’de Kumani Bank yakınlarındaki bir patlama, yüzlerce metre yüksekliğe ulaşan bir ateş sütunu oluşturmuştu. Bu tür olayların potansiyel risklerini göz ardı etmemek gerekiyor.
BAŞKA HAYALET ADALAR
Öte yandan, geçici adalar yalnızca çamur volkanlarıyla sınırlı değil. 2015’te Tonga’daki Hunga Tonga-Hunga Ha’apai yanardağının patlaması, Güney Pasifik’te yaklaşık 1,9 kilometrekarelik yeni bir ada yaratmıştı; ancak bu ada, 2022’deki büyük patlamayla tamamen yok oldu. Bilim insanları, bu adada daha önce keşfedilmemiş mikrobiyal türlerin yaşadığını ve patlamayla birlikte kaybolduğunu belirtiyor. Benzer bir durum, Japonya açıklarındaki Iwo Jima yakınlarında Ekim 2023’te oluşan “Niijima” adasında gözlemlendi; ada, Mart 2024’te hızla batmaya başladı ve uydu görüntüleri hâlâ aktif volkanik hareketliliği gösteriyor olsa da, büyük kısmı sular altında kaldı.