Bugün, Avrupa Birliği (AB) tarihinde önemli bir dönüm noktası olan dünyanın ilk “Yapay Zeka Yasası” yürürlüğe girmiştir. Bu yasa, yapay zeka teknolojilerinin kullanımını sıkı düzenlemelere tabi tutarak, bu alandaki gelişmeleri daha güvenli bir çerçevede yönlendirmeyi hedefliyor.

AB üyesi ülkeler tarafından 25 Mayıs’ta onaylanan yasa, 12 Temmuz’da Birliğin Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasının ardından, bugün itibarıyla uygulamaya girmiştir. “Yapay Zeka Yasası” olarak bilinen bu düzenlemeler, AB’nin 27 üye ülkesi arasında yapay zeka alanındaki uygulamaları uyumlu hale getirmeyi amaçlamaktadır.

Risk Derecesine Göre Kurallar

Bu yasanın temel amacı, AB ülkelerinde kullanılan yapay zeka sistemlerinin temel insan haklarına ve güvenliğine zarar vermeden işlemesini sağlamaktır. Bu nedenle, yapay zeka sistemleri, topluma olan zarar potansiyeline göre farklı kategorilere ayrılmaktadır. Risk derecesi arttıkça, uygulanacak kurallar da daha katı hale gelmektedir.

Yüksek Riskli Sistemler: Ulaşım, sınav puanlaması, cerrahi işlemler, istihdam süreçleri, banka kredisi değerlendirmeleri ve vize başvurularının incelenmesi gibi insan hayatını doğrudan etkileyen alanlar burada yer almaktadır.
Az Riskli Sistemler: Yapay zeka destekli video oyunları veya spam filtreleri gibi uygulamalar bu kategoriye girmektedir. AB Komisyonu, mevcut yapay zeka sistemlerinin büyük çoğunluğunun bu az riskli grupta olduğunu belirtmektedir.

Yasak Kapsamına Giren Sistemler

Kurallar, risk derecesine göre yapay zeka uygulamalarının kullanımına dair şartlar getirmektedir. Uygulama sağlayıcıları ve kullanıcılarına düşen sorumluluklar da net bir şekilde tanımlanmıştır. “Kabul edilemez” risk grubuna giren sistemler ise tamamen yasaklanmaktadır. Bu yasaklamalar arasında şunlar bulunmaktadır:

Yüz görüntülerinin internetten veya kapalı kamera sistemlerinden alınması
İş yerlerinde ve eğitim kurumlarında duygu tanıma işlemleri
Sosyal puanlama uygulamaları
Cinsel yönelim veya dini inançlar gibi hassas verilerin biyometrik sınıflandırma ile elde edilmesi

Ayrıca, insan davranışını manipüle eden veya insanların zayıf noktalarından faydalanan yapay zeka sistemleri de yasak kapsamına girmektedir. Büyük sistemler için, video, metin, görüntü oluşturma, başka dillerde konuşma ve bilgisayar kodu yazma gibi çeşitli görevleri yerine getirebilmesi için özel kurallar konulmaktadır.

Bu “genel amaçlı yapay zeka” sistemlerinin piyasaya sürülmeden önce belirli şeffaflık kriterlerine uyması gerektiği öngörülmektedir.

Yasayı İhlal Etmenin Cezası Ne Kadar?

Kurallara uymayan şirketlere, küresel cirolarına orantılı olarak milyonlarca avro tutarında para cezaları uygulanması beklenmektedir. Örneğin, yasaklı bir teknolojinin kullanılması durumunda, şirketlere 35 milyon avro ya da küresel cironun yüzde 7’sine kadar para cezası kesilebilecektir. Başka hükümler ihlal edildiğinde ise, 15 milyon avroya veya cironun yüzde 3’üne kadar para cezaları uygulanabilecektir.

Yasa Ne Zaman Uygulanabilir Olacak?

Yasanın bugün yürürlüğe girmesiyle birlikte yasaklar, 6 ay içerisinde uygulanabilir hale gelecektir. Genel amaçlı yapay zeka modelleri için yönetim kuralları ve yükümlülükler ise 12 ay sonra geçerli olacaktır. Yasanın tüm yönleriyle uygulanabilir olması ise 2 yıl sonra gerçekleşecektir.