Mehmet Hanifi GÜLEL‘in bildirdiğine göre, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 31 Ekim tarihinde Konya’da kuş gribinin tespit edilmesinin ardından, piyasada yumurta fiyatlarında önemli bir artış yaşandı. Bu artış, bazı yerlerde yüzde 40’ı buldu. Ancak, Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR) Başkanı İbrahim Afyon, fiyat artışlarının üretimle ilgili olmadığını ve oluşturulan algı sonucunda oluşan fiyat köpüğünün söndüğünü belirtti. Kuş gribinin yaklaşık 5.5 milyon tavuğu etkilediğini ifade eden Afyon, bu sayının Türkiye’deki toplam tavuk miktarının yalnızca yüzde 4’ünü oluşturduğunu kaydetti.

Afyon, kuş gribinden etkilenen hayvan sayısının Bakanlığa göre yüzde 6, kendi sahalarından aldıkları bilgilere göre ise yüzde 4 oranında yumurtalık tavuğun etkilendiğini aktardı. Zincir marketlerde ise 30’lu L boy yumurtanın fiyatı 160 ile 190 lira arasında değişirken, M boy 30’lu yumurtanın fiyatı 139,5 ile 168,5 lira arasında yer alıyor.

Yumurta Üretim Süreci ve Fiyatlandırma

Türkiye’nin toplam yumurtalık tavuk sayısının 110 milyon olduğunu belirten Afyon, kuş gribinin Konya, Eskişehir ve Afyon’da tespit edildiğini ifade etti. Özellikle Afyon’da 90 bin tavuk kapasiteli bir tesiste, Eskişehir’de ise bir köy çiftliğinde kuş gribine rastlandığını ve etrafındaki 3 kilometrelik koruma bandı içindeki hayvanların itlaf edildiğini duyurdu. Bu bağlamda, Afyon, “Piyasada oluşan yüzde 40’ın üzerindeki fiyat artışı üretici kaynaklı değil. Üretici ve aracı arasındaki fiyat farkı daha düşük. Pazarda oluşan fiyat, pazarlama sürecinden kaynaklanıyor. Tüketiciye ulaşana kadar yumurtanın fiyatı 8 ile 12 lira arasında değişiyor. 8 liraya satılanlar organik, 12 liraya satılanlar ise alternatif organik yumurtalardır. Normal yumurtalar ise bizden 4 ile 4.5 liradan çıkıyor ve marketlerde 5 ile 5,5 lira arasında satılıyor” diye konuştu.

Afyon, öte yandan ‘yumurtanın fiyatı 8 liraya çıktı’ şeklinde kaynağı belirsiz bir haberin ardından son bir haftadır yumurta fiyatlarının tartışıldığını dile getirdi. Şu anda kuş gribinin Türkiye’de kontrol altında olduğunu vurgulayan Afyon, “Ufacık bir yerde vaka tespit edildiğinde bakanlık anında koruma önlemleri alıyor. Türkiye, kuşların göç yolları üzerinde bulunduğu için göç mevsiminde vakalar yaşanabiliyor. Bizim en büyük işletmelerimiz, vahşi hayvanlarla veya doğal yaşamla bağlantılı olan gezen tavuklar ya da köylerdeki başıboş hayvanlar aracılığıyla etkileşime geçiyor. Bu kontrolsüz gezen tavuklar, işletmeler için büyük bir tehdit oluşturuyor” şeklinde değerlendirme yaptı.

Market Fiyatları ve Tüketici Eğilimleri

Kuş gribi nedeniyle artan fiyatların eski seviyelerine geri döndüğüne dikkat çeken İbrahim Afyon, “Marketlerde yumurta fiyatı genellikle 5 lira üzerinde seyrediyor, ancak market ve ambalaj lüksüne göre bu fiyat 6 liraya kadar çıkabilir. 6 liranın üzerindeki yumurtalar alternatif üretim metodu kullanarak üretilenlerdir. Tüketicilerin yüzde 85’i bu tür yumurtaları tercih ediyor. Vatandaş istediği türde yumurtayı alabilir ve tüketebilir. Ayrıca ulusal marketler, piyasanın en uygun fiyatına satış yapmak zorundadır. Ancak bunu başaramazlarsa diğer ürünlerin satışında zorluk yaşayabilirler. Bu nedenle yumurtayı daha makul fiyatlarla satmak zorundalar” dedi.

Grip ve Piyasa Dinamikleri

Kuş gribi sonrası oluşan zam balonunun söndüğünü ifade eden İbrahim Afyon, son iki üç haftada yüzde 45’lik zammın yarısının üreticilerin zarardan çıkma çabası, geri kalanının ise asılsız haberlerden kaynaklandığını belirtti. Yumurta fiyatlarının arz talebe göre değiştiğini, daha önce zarar eden üreticilerin kapasite düşürmesiyle birlikte, okulların açılmasıyla oluşan talep artışının fiyatları yükselttiğini vurguladı. Bunun fırsatçılıkla ilgisi olmadığını kaydetti.

Kuş gribinin ihracata etkisini değerlendiren Afyon, ithalatçı ülkelerin kuş gribi görülen ülkelerden alımlarını durdurabileceğini belirtti. Bakanlığın, kuş gribi görülen ili bölge olarak kabul ettiği için, o ilde çıkan vakaların ardından sağlık sertifikası düzenlemediğini ifade etti. “Ancak bu, o ildeki yumurtaların tamamının sağlıksız olduğu anlamına gelmez. Vaka tespit edilen bölgenin 10 kilometre çapında yumurta ve canlı hayvan giriş çıkışları yasaklanıyor. Sağlık sertifikası olmayan yumurtaların satışına izin verilmiyor” açıklamasında bulundu.