Yeni Yönetmelik ile Otonom Araçların Yasal Çerçevesi Belirleniyor

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, bugün Resmi Gazete’de yayımladığı yeni yönetmelikle, tam otonom araçların otonom sürüş sistemlerine dair yasal ve teknik altyapıyı belirlemiş oldu. Bu düzenleme, Avrupa Birliği’nin 2022/1426 sayılı tüzüğüne dayalı olarak hazırlanırken, M ve N kategorisindeki araçların otonom sürüş sistemleri için standartlar getiriyor. Türkiye’ye ithal edilen ve tam otonom sürüş sistemleriyle donatılan araçların, belirlenen kriterlere uyumunu kanıtlamak amacıyla tip onayı alması gerekecek.

Düzenlemenin Kapsamı

Yönetmelik, otonom araçları üç ana kullanım senaryosu üzerinden değerlendirecek:

Çift Modlu Araçlar: Manuel sürüş modundan tam otonom moda geçiş yapabilen, belirli alanlarda insan veya mal taşımak amacıyla tasarlanmış ve üretilmiş tam otonom araçlar.
Sabit Güzergahlı Araçlar: Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere, belirli çıkış ve varış noktalarına sahip önceden tanımlanmış bir güzergah üzerinde yolcu veya mal taşımak için tasarlanmış ve üretilmiş tam otonom araçlar.
Otonom Park Sistemleri: Belirli otopark tesislerinde araç park etme uygulamaları için tam otonom sürüş moduna sahip çift modlu araçlar. Bu sistem, otopark tesisinin dış altyapısını (konum belirleme işaretleri, algılama sensörleri vb.) kullanabilir veya kullanmayabilir.

Otonom Araç Seviyeleri

Otonom sürüş sistemleri, genellikle beş farklı seviyede sınıflandırılır, her seviye aracın sürüş işlevlerinin belirli bir kısmını veya tamamını otomatikleştirme kapasitesini gösterir. Bu seviyeler aşağıdaki gibidir:

Seviye 0: Sürücü, aracın tüm kontrolünü elinde bulundurur.
Seviye 1: Aracın belirli fonksiyonları otomatikleştirilmiştir, ancak sürücü her zaman aracın kontrolünü elinde tutar.
Seviye 2: Aracın gaz, fren ve direksiyon kontrolü otomatikleştirilmiştir, ancak sürücü dikkatle izlemeye devam etmelidir.
Seviye 3: Aracın bazı sürüş görevleri tamamen otomatikleştirilmiştir, ancak sürücü hâlâ müdahale edebilir ve gerektiğinde kontrolü devralabilir.
Seviye 4: Aracın neredeyse tüm sürüş görevleri otomatikleştirilmiştir; ancak bazı kısıtlamalar (örneğin, hava koşulları veya bölgesel sınırlamalar) nedeniyle sürücü müdahalesi gerekebilir.
Seviye 5: Aracın tüm sürüş görevleri otomatikleştirilmiştir ve sürücü müdahalesi gerektirmez. Bu seviyedeki araçlar, her koşulda, her zaman insan müdahalesi olmadan seyahat edebilir.

Otonom Sürüş Sistemlerinin Önemi

Otonom sürüş sistemleri, araçların çevresini sürekli olarak algılayarak, diğer araçlar, yayalar, bisikletliler, trafik işaretleri ve çevresel engeller gibi birçok faktörü analiz edebilir. Bu bilgiler, aracın doğru kararlar vermesine ve otomatik olarak gaz, fren ve direksiyon kontrolünü sağlamasına olanak tanır. Araçlar, yol koşullarına uygun bir hızda hareket eder, güvenli mesafeyi korur ve trafik kurallarına uyar.

Ölümlü Kazaların Azaltılması Beklentisi

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, dünya genelinde her yıl yaklaşık 1.35 milyon ölümlü trafik kazası meydana gelmekte ve 50 milyon kişi trafik kazalarında yaralanmaktadır. Bu kazaların %95’i insan hatasından kaynaklanmaktadır. Otonom sürüş sistemlerinin, bu tür kazaları önemli ölçüde azaltması beklenmektedir.