Mehmet H. GÜLEL’in Lavaş İhracatındaki Yükselişi

Son dönemde, Türkiye’nin gıda ihracatı alanında dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor. Özellikle lavaş ekmek ihracatında önemli bir ivme yakalayan ülkemiz, 2022 yılında yaklaşık 107 milyon dolar değerinde lavaş (tortilla) ekmek ihracatı gerçekleştirdi. Bu ürünler, öncelikle Avrupa ülkeleri, Ortadoğu pazarları ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki etnik marketler ile restoran zincirleri tarafından büyük rağbet görüyor. İstanbul İhracatçı Birlikleri’nden alınan verilere göre, 2023 yılının ilk üç ayında ihracat hacminde kayda değer artışlar yaşandı; ilk üç ayda 25.9 milyon dolar olan ihracat, 2024 yılının aynı döneminde %33,6’lık artışla 34,6 milyon dolara yükseldi. Almanya, Irak ve ABD’ye yapılan ihracat ise özellikle bu dönemde önemli büyüme gösterdi. Ayrıca, lavaş talebinin artmasıyla birlikte, un sektörünün önde gelen büyük firmalarının da yeni üretim tesisleri ve yatırımlar yaptığı gözlemleniyor.

Global Pazarda Lavaş Ekmeğe Artan İlgi

Son yıllarda dünya genelinde lavaş ekmeğe olan ilgi hızla artarken, özellikle Almanya, Amerika ve Ortadoğu ülkelerinden gelen talep dikkat çekiyor. Gıda sektöründe faaliyet gösteren Global24’ün kurucusu Remzi Tosun, lavaşın kökeninin Meksika mutfağına dayansa da, günümüzde uluslararası alanda hızla yayıldığını vurguluyor. Tosun, ekmek sektöründe yeni bir alan olarak öne çıkan lavaşın her yıl büyüme trendinde olduğunu belirterek, “Son 3 yılda ciddi bir talep artışı gözlemliyoruz. Talep sürekli yükseliyor ve şu an faaliyet gösterdiğimiz üreticilerin kapasitesi yetersiz kalmaya başladı. Bu nedenle yeni üreticilerle görüşmelerimiz sürüyor” dedi.

Üretim ve İhracatta Yenilikler ve Yatırımlar

Firma olarak Balkan ülkelerindeki restoran zincirlerine ve büyük marketlere özel marka ürünler gönderdiklerini aktaran Tosun, Balkanlar ve diğer bölge ülkelerine lavaş ihracatlarının arttığını belirtiyor. Lavaşın 6 ay raf ömrü olduğunu ve oda sıcaklığında muhafaza edilebildiğini anlatan Tosun, bu özelliğin ürünün yaygınlaşmasında önemli bir faktör olduğunu söylüyor. Eskiden sadece restoran ve otel sektöründe kullanılan lavaş, artık ev mutfaklarına da girmeye başladı. Hazır olarak temin edilen lavaşlar, restoranların kendi fırınlarında pişirilen ürünlerin yerini alıyor. Ayrıca, Türkiye’nin lavaş üretiminde bölgesel bir tedarikçi konumuna geldiği ve Balkan ülkelerinde büyük restoran zincirlerinin ürün ihtiyacını Türkiye’den karşıladığı ifade ediliyor.

Büyük Un Firmalarının Lavaş Üretimine Girişi ve Otomasyon

Sektöre büyük un şirketlerinin de yatırım yaptığı ve bu yatırımların genellikle sessiz sedasız gerçekleştiği belirtiliyor. Lavaş üretimi, büyük sermaye gerektirmediği için otomatik makinelerle kolayca gerçekleştirilebiliyor. Ayrıca, üretim ve paketleme makinelerinin yerlileşmesiyle birlikte, üretim maliyetleri düşerken, ürünlerin kalitesi ve erişilebilirliği arttı. Tosun, “Lavaşın israfı azalttığını ve oda sıcaklığında saklanabildiği için aileler, yalnız yaşayanlar ve öğrenciler tarafından tercih edildiğini” söylüyor. Özellikle dönercilikte kullanılan 10 santimetrelik lavashlar ile ev tüketiminde tercih edilen 25 santimetrelik ürünler öne çıkıyor. En çok 6’lı, 8’li ve 10’lu paketler tercih edilirken, iç ve dış pazarda çeşitlilik artıyor. Türkiye’de de lavaş çeşitleri genişlemeye başladı ve yeni markalar raflarda yerini alıyor,” diye ekliyor.

İhracatta Birinci Sırada Almanya

İHBİR Başkanı Kazım Taycı, 2022 yılında Türkiye’den yapılan lavaş ihracatının toplamda yaklaşık 107 milyon dolar olduğunu belirtiyor. 2024 yılı itibarıyla en çok ihracat yapılan ilk beş ülkenin Almanya, ABD, Irak, Rusya ve Hollanda olduğunu ifade ediyor. Türkiye’den lavaş talebinin yüksek olmasının temel nedenleri arasında fiyat ve kalite avantajları bulunuyor. Modern üretim tesisleri, hijyen standartları ve düşük maliyetler, Türkiye’yi tercih edilen bir üretici konumuna getiriyor. Ayrıca, teknolojik uyum ve pazar çeşitliliği sayesinde, özellikle Avrupa, Ortadoğu ve ABD’de yoğun ilgi görüyor. Bu ilgi doğrultusunda yeni yatırım ve fuar katılımları da hız kazanmış durumda.

Yerlileştirilen Makineler ve Artan Üretim Kapasitesi

Ambalaj ve üretim makineleri, son yıllarda tamamen yerli üreticiler tarafından sağlanmaya başlandı. Öncesinde, yabancı makinelerle yapılan lavaş üretimi, artık Türkiye’deki yerli makine üreticilerinin devreye girmesiyle çok daha ulaşılabilir hale geldi. Bu gelişmelerle birlikte, un üreticileri de yeni üretim hatlarına yönelerek ihracat imkanlarını artırmayı hedefliyor. Tosun, “Yerli makineler sayesinde, üretim kapasitemiz ve ürün kalitemiz arttı. Aynı zamanda, lavaşın israfını azaltması ve oda sıcaklığında saklanabilmesi sebebiyle tüketici tercihlerinde önemli bir yer tutuyor,” diyerek, sektörün gelişimini ve büyümesini sürdürüyor.