Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün Kaçakçılıkla Mücadele Çabaları

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı, ilgili devlet kurumları ve uluslararası ortaklıklar sayesinde, uzun yıllardır yasa dışı yollarla yurtdışına çıkarılan kıymetli eserlerin ülkemize iadesini sağlamak amacıyla yoğun çalışmalar yürütüyor. Bu kapsamda, 2002 yılından itibaren 13.283 kültür varlığı ana vatanına kazandırılmış olup, bu eserler arasında 2019-2025 yılları arasında toplam 8.968 eser yer alıyor. Yalnızca 2022 ve 2023 yıllarında, sırasıyla 1.149 ve 15 eser Türkiye’ye iade edildi. Bu süreçler, hem hukuki hem de bilimsel temellere dayanarak, kültürel mirasın korunmasında önemli bir dönüşüm sağladı.

Altın Taç: 7 Yıldır Vatanında Parlayan Değerli Bir Eser

İngiltere’den iadesi gerçekleştirilen ve Anadolu kökenli olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlanan Altın Taç, yaklaşık MÖ 4. yüzyıla tarihlendirilen ve Karya bölgesine ait olduğu düşünülen eşsiz bir kültür mirasıdır. 2013 yılında açılan mülkiyet davasında, eserin Anadolu’ya ait olduğu bilimsel ve yasal delillerle ortaya kondu. Mahkeme, 5 Aralık 2017’de eserin mülkiyetini Türkiye’ye devretti ve 18 Ocak 2018’de eserin iadesi gerçekleştirildi. Bu değerli eser, kazandığı tarihi önemiyle, Türkiye’nin kültürel zenginliğine katkı sağlıyor.

ABD’den Geri İad edilen Zeugma Mozaiği ve Gaziantep’in Sembolü

ABD’de Bowling Green Devlet Üniversitesi’nde bulunan ve Zeugma kökenli olduğu kesinleşen 12 parça mozaik, 2018 yılında Türkiye’ye iade edildi. Bu mozaikler, Gaziantep’in sembollerinden biri haline gelen ve Çingene Kız mozaik panosu ile bütünleşmiş durumda. Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergilenerek, hem tarihsel hem de sanatsal açıdan büyük ilgi görüyor. Bu eserler, bölgenin zengin arkeolojik mirasını yansıtan önemli örneklerdir.

İtalya’dan Geri Dönen Lidya Yazıtı ve Kültürel Mirasın Temsili

MS 215-216 yıllarına ait olan ve Lidya uygarlığına ait Lidya Yazıtı, 23 Eylül 2020’de İtalya’dan Türkiye’ye iade edildi. Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenen bu tarihi yazıt, pagan inançların Anadolu toplumları üzerindeki etkisini gözler önüne seriyor. Yazıtın kültürel ve tarihsel değeri, bölgedeki eski medeniyetlerin anlaşılmasını sağlayan önemli bir referans niteliği taşıyor.

Roma Döneminin Anıtı: Kybele Heykeli’nin Geri Dönüşü

Roma dönemine ait ve Anadolu’da bereket ve bolluğun simgelerinden biri olan Kybele Heykeli, 12 Aralık 2020’de ABD’den Türkiye’ye getirildi. İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde düzenlenen törenle tanıtılan heykel, ardından Afyonkarahisar Müzesi’nde ziyaretçilerin ilgisine sunuldu. Bu heykel, Anadolu’nun dini ve kültürel tarihini anlamamızda kilit bir öneme sahip.

Hattiler Dönemine Ait Gaga Ağızlı Testi ve Anadolu Metal İşçiliği

İngiltere’de bulunan Gilbert Sanat Vakfı Koleksiyonunda yer alan Gaga Ağızlı Testi, 26 Ekim 2022’de Türkiye’ye iade edildi. 2500 yıl öncesine tarihlendirilen ve Hattiler’e ait olan bu altın testi, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergileniyor. Sanat tarihçileri, eserin erken dönem Anadolu metal işçiliğinin seçkin bir örneği olduğunu vurguluyor.

Hırvatistan’dan Gelen Anadolu Kökenli Eserler ve Uluslararası İşbirliği

2019 yılındaki operasyonlarla ele geçirilen ve Anadolu kökenli olduğu tespit edilen çok sayıda sikke, mühür ve arkeolojik eser, Hırvatistan’dan 2021 yılında Türkiye’ye iade edildi. Bu eserler arasında sikke ve mühürler, Hırvatistan’daki ortak çalışmalar ve uluslararası işbirliği çerçevesinde ülkemize kazandırıldı. Ayrıca, İsviçre’den gerçekleştirilen iade sürecinde, Bizans dönemine ait kandil, altın madalyon ve sikkeler de ülkemize getirildi. Bu adımlar, yasa dışı kazı ve kaçakçılıkla mücadelenin uluslararası boyutta ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

İngiltere’den Geri Dönen Eserler ve Tarihin İzleri

İngiltere’deki müzayedelerde satışa çıkarılan ve Anadolu kökenli olduğu tespit edilen Eros Başı, 10 Haziran 2023’te Türkiye’ye iade edildi. Sidamara Antik Kenti’ne ait bu parçanın, Roma dönemine ait MS 250’li yıllara tarihlendiği ve özgün haliyle yeniden sergilenmeye başlandığı belirtildi. Ayrıca, 2011 yılında İngiltere’de satışa sunulan ve Osmanlı hattatlarından Mustafa Dede tarafından yazılan Kuran-ı Kerim, 2017 yılında iade edilerek, İstanbul’daki Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde koruma altına alındı. Bu eserler, hem dini hem de kültürel tarihimizin önemli parçalarını oluşturuyor.

ABD’den Gelen Heykeller ve Arkeolojik Eserler

ABD’deki müzelerden ve koleksiyonlardan iade edilen eserler arasında, 2024 yılının ilk aylarında heykel başları, bronzlar ve mezar mobilyaları bulunuyor. Özellikle, Anadolu kökenli ve yasa dışı yollardan çıkarılan bronz Marcus Aurelius heykeli, 10 Şubat 2025’te Türkiye’ye teslim edildi. Aynı zamanda, 2011 yılında kaçak kazılar sonucu yurt dışına çıkarılan ve 2023 yılında iadesi sağlanan bronz Kline, MÖ 530 yılına tarihlendirilen benzersiz bir mezar mobilyasıdır. Bu eserlerin iadesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ABD makamları arasındaki güçlü işbirliğinin ve ortak mücadelenin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.