Ar-Ge Harcamalarındaki Artış

Son 10 yılda araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) harcamalarında kaydedilen artış, 2023 yılında 377,54 milyar lira ile zirveye ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2014 yılında 17,59 milyar lira olan Ar-Ge harcamaları, 2015’te 22,74 milyar liraya yükseldi. 2021 yılına gelindiğinde bu rakam 101,73 milyar liraya çıkmıştı. Ardından, 2022’de 198,67 milyar lirayı aşarak bir önceki yıla göre belirgin bir artış gösterdi ve 2023’te ise 377,54 milyar lira ile rekor seviyeye ulaştı. Böylece, 2014-2023 döneminde Ar-Ge harcamaları yaklaşık 21,5 katına çıkmış oldu.

GSYH İçindeki Ar-Ge Oranı

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki oranı, 2014’te yüzde 1,01 iken, 2023’te 26,54 trilyon liralık GSYH içinde yüzde 1,42 olarak gerçekleşti. Bu süreçte Ar-Ge harcamalarının finansmanının yarısından fazlası özel sektör tarafından karşılanırken, devletin finansmana katkısı ise yüzde 32 seviyesinde kaldı.

Personel Sayısındaki Artış

2023 yılında Ar-Ge personeli sayısı 290 bin 850 kişiye ulaştı. Toplam Ar-Ge personeli sayısı, bu süreçte 135 bin 406 kişi artış gösterdi. Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden personel sayısı, 2014 yılında 155 bin 444 kişi iken, 2023’te 290 bin 850 kişiye yükseldi. Kadın Ar-Ge personel sayısı, 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu. Bu oran, 2014’te 34 bin 826 kişi ile yüzde 30,2 olarak kaydedilmişti.

Çalışanların Eğitim Durumu

Geçen yıl Ar-Ge personelinin eğitim durumuna bakıldığında, çalışanların yüzde 38,3’ünün lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görülmüştür. Bunu sırasıyla:

%31 ile doktora veya eşdeğeri,
%21,4 ile yüksek lisans,
%4,9 ile meslek yüksekokulu,
%4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etmiştir.

İmalat Sanayisinde Ar-Ge Harcamaları

İmalat sanayisinde teknoloji düzeyine göre Ar-Ge harcamalarına bakıldığında, verilerin tutulmaya başladığı 2015 yılından 2017 yılına kadar orta-yüksek teknoloji yatırımlarının ön planda olduğu gözlemlenmiştir. Ancak sonraki dönemlerde yüksek teknoloji yatırımlarına ağırlık verildiği dikkat çekmektedir. Yüksek teknolojide Ar-Ge harcaması, 2015 yılında 2 milyar 332 milyon lira iken, bu rakam 9 yıl içerisinde 28 katına çıkarak 66 milyar 265 milyon liraya ulaşmıştır.

Yüksek Teknoloji Faaliyetleri

Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, yüksek teknoloji faaliyetinde bulunan girişimler öne çıkmaktadır. Sadece geçen yıl imalat sanayisindeki 139,46 milyar liralık Ar-Ge harcamasasının yüzde 47,5’inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. İmalat sanayisindeki toplam Ar-Ge harcamasasının dağılımı ise şu şekildedir: