Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye’de kahve tüketimi her geçen yıl artış gösterirken, hem iç pazarda hem de uluslararası alanda fiyatlar yükselişini sürdürüyor. Küresel ısınmanın etkileri, lojistik maliyetlerindeki artış ve üretimdeki düşüş, kahve fiyatlarındaki artışın başlıca sebeplerinden. Uluslararası pazarda Arabica yeşil kahvenin fiyatı, 1 Kasım’dan bu yana yüzde 25,5 artışla tonu 243 dolardan 306 dolara çıkarak dikkat çekiyor. Bu artış, yurt içindeki fiyatlara da yansıyor; dün itibarıyla yıllık artış oranı yüzde 59 olarak kaydedildi. Geçtiğimiz hafta bazı zincir kahve markalarının fiyat menülerinde 5 ile 10 lira arasında artışlara gittiği gözlemlendi. Yeni yılın yaklaşmasıyla birlikte birçok zincir ve kahve dükkanının fiyatlarında artış yapması bekleniyor.

Yüksek enflasyon nedeniyle dışarıda yemek yemeyi lüks hale getiren koşullar, vatandaşları sosyalleşmek amacıyla kahve içmeye yönlendiriyor. Sektöre yeni katılan yerel ve uluslararası zincir kahve markaları sayesinde hem tüketim artmakta hem de sektör genişlemekte. Bu bağlamda Türkiye’de kişi başı kahve tüketimi 1.2 kilograma kadar yükseldi. Avrupa’da ise kişi başı tüketim 6 ile 7 kilogram seviyesinde bulunuyor. Kahve sektöründeki büyümenin son 10 yılda büyük bir sıçrama gösterdiğini belirten temsilciler, bu büyümenin önümüzdeki 10 yılda da devam edeceğini öngörüyorlar. İlk 9 aylık kahve ithalatı yüzde 1.4 artarak 331.7 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde 71 bin 636 ton kahve ithalatı gerçekleştirildi. Kahve ihracatı ise ilk 9 ayda yüzde 43.3 artarak 39.3 milyon dolara çıktı ve bu dönemde 4 bin 152 tonluk ihracat yapıldı.

Filtre kahve 90 liraya çıktı

Türkiye’de kahve fiyatlarının yurtdışına oranla yüksek olduğunu aktaran temsilciler, İstanbul’da en düşük kahve fiyatının 90 liradan başladığını; Paris’te ise 2.4 euro (87 lira) civarında olduğunu belirtiyor. Paris’te kahve fiyatları ortalama 2.8 euro iken, en düşük 2.4 euro, en yüksek ise 3.5 euro seviyesinde. Bu fiyatlarla Türkiye’de filtre kahvenin fiyatı 90 liradan başlıyor. Temsilciler, fincan kahve fiyatlarının yurtdışındaki fiyatlarla karşılaştırıldığında oldukça yüksek olduğunu, bunun başlıca sebeplerinin ise genel giderler, kira ve personel maliyeti gibi unsurlar olduğunu belirtiyor.

Son 2 yılda sektör yüzde 186 büyüdü

Türkiye kahve sektörünün bu yılın ilk 6 ayında yüzde 13 büyüme gösterdiğini ifade eden Gastronomi Yazarı ve Kahve Danışmanı Cenk R. Girginol, son 2 yılda sektörün yüzde 186 büyüdüğünü söyledi. Makine pazarının da aynı dönemde büyük bir gelişme gösterdiğine dikkat çeken Girginol, full otomatik espresso makinesi pazarının yüzde 35, Türk Kahvesi makinelerinin ise yaklaşık yüzde 12 büyüdüğünü aktardı. Bu büyümenin 2025 ve sonrasında da devam edeceğini dile getiren Girginol, kişi başı tüketimlerin 1,2 kilogram seviyesine ulaştığını belirtti. Fiyat artışlarının ana sebepleri arasında genel giderler, kira, personel maliyeti ve döviz kuru gibi unsurların etkili olduğunu vurgulayan Girginol, “Ortalama yüzde 15 ile 20 civarında bir artıştan bahsedebiliriz. Ayrıca sektörde yatırım iştahı hala devam ediyor. Restoran ve yiyecek içecek sektörü içindeki yatırımın daha hızlı absorbe olması nedeniyle kafeler yatırım yapmaya daha açık durumda. Özellikle yerel zincirler franchise modeli ile büyümeye devam ederken, yeni marka kuruluşları ve yatırımları sektöre sürekli dahil oluyor” dedi.

Türk kahvesine dünyada ilgi artıyor

Türk kahvesinin son dönemlerde dünya genelinde popülerliğini artırdığına dikkat çeken Girginol, “Özellikle ABD, İtalya ve Dubai’de gerçekleştirdiğim tur ve etkinliklerde ilginin oldukça fazla olduğunu söyleyebilirim. Makineleşme burada önemli bir rol oynuyor” dedi. “Türkiye’de kahve fiyatlarının maalesef yurtdışına göre oldukça pahalı olduğunu” belirten Girginol, kahve tüketiminin düşük olması nedeniyle absorbe süresinin uzadığını ve bu durumun fiyatlar üzerinde geri dönüş almak için çaba sarf edildiğini ifade etti.

İstanbul’da fiyatlar diğer illerle arayı açıyor

Son yıllarda Türkiye’de kahve kültürünün hızlı bir gelişim gösterdiğini belirten Dali Coffee Co. Genel Müdürü Ahmet Necip Gülel, ancak bu büyümenin beraberinde kahve fiyatlarında yaşanan dengesiz artışları da getirdiğini vurguladı. Özellikle İstanbul’daki kahve fiyatlarının, diğer şehirlerle kıyaslandığında önemli bir farklılık gösterdiğini ve bu durumun sektördeki dengeyi bozduğunu kaydeden Gülel, “Kahve fiyatlarını etkileyen başlıca faktörler arasında kira maliyetleri, personel giderleri ve ürün reçetesi maliyetleri yer alıyor. Ürün reçeteleri (kahve çekirdeği, süt ve aromalar) hemen her şehirde benzer olsa da kira maliyetleri ve personel giderleri şehirler arasında ciddi farklılıklar gösteriyor. Bu da İstanbul’daki kahve fiyatlarının diğer şehirlerle karşılaştırıldığında önemli bir makas oluşturmasına neden oluyor. Örneğin, İstanbul’da bir filtre kahve veya americano fiyatı ortalama 90 TL civarındayken, diğer şehirlerde bu fiyatlar 70-80 TL arasında değişiyor. Bu dengesizlik, sektörde sürdürülebilirlik açısından önemli bir tehdit oluşturuyor” dedi.

Ayrıca, kahve fiyatlarındaki artışa değinen Gülel, “Küresel ısınmanın etkileri, lojistik maliyetlerindeki artış ve üretim verimliliğindeki düşüş, kahve fiyatlarını artırıyor. Özellikle son 10 günde hem robusta hem de Arabica kahve emtialarında yaklaşık yüzde 10’luk bir artış yaşandı. Bu fiyat artışları bazı kahve işletmelerinin menülerine yansımaya başlarken, yeni yılın yaklaşmasıyla birlikte birçok kahve dükkanının fiyatlarında ek artışlar yapması bekleniyor” şeklinde açıklamalarda bulundu.

“Avrupa’da o paraya kahve satsan adamı döverler”

Türkiye’deki özellikle kira giderlerinden kaynaklanan maliyet artışlarına dikkat çeken Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, Avrupa’da 1,20-1,50 euroya satılan kahvenin Türkiye’de bunun çok daha üstünde bir fiyata satılmasını eleştirdi. Öncel, “Avrupalı o kahveyi günde üç öğün tüketiyor. Milano’nun en ünlü kahvecisinde en fazla 2 euro ödersiniz. Mekânda oturursanız 4 euro ödersiniz. Bazı ücra tren istasyonlarında ise 90 cente kahve bulabilirsiniz. Bizde fiyatlar ortada. Avrupa’da o fiyata kahve satsan adamı döverler” dedi.

Kahve sektöründe sıçrama devam edecek

Türkiye kahve sektörünün son 10 yılda büyük bir sıçrama yaşadığını belirten Juan Valdez Türkiye Marka Direktörü Tamer Koçali, bu büyümenin önümüzdeki 10 yılda da devam edeceğini öngördüklerini söyledi. Özellikle üçüncü dalga kahve akımının etkisiyle nitelikli kahveye olan talebin hızla arttığını vurgulayan Koçali, “Artık tüketiciler sadece geleneksel zincirlerden değil, yerel kahve kavurucularından da özel kahve deneyimleri arıyor. Kahve, sadece bir içecek değil, aynı zamanda bir sosyal deneyim ve yaşam tarzı haline geldi. Bu da sektördeki büyümeyi daha da hızlandırıyor” dedi. Türkiye’deki tüketicilerin artık kahveyi sadece bir içecek olarak değil, bir deneyim olarak gördüğünü belirten Koçali, “Bu değişim, kahve sektörünün büyümesine büyük katkı sağlıyor. Bilinçli tüketiciler, nitelikli kahve seçimleriyle düşük kaliteli ürünler sunan markaları doğal olarak eleyecek. Bu da sektörün kalite odaklı bir yöne evrilmesini hızlandıracaktır” diye konuştu. Önümüzdeki yıllarda büyüme ivmelerini devam ettireceklerini belirten Koçali, “Kahvemizin kahveseverlere ulaşması için franchise modelimizi genişleterek yıl sonuna kadar 75 şubeye ulaşmayı hedefliyoruz. Hedefimiz, aynı hızla büyüyerek önümüzdeki 10 yıl boyunca gelişmeye devam etmek. Türkiye’deki kahve kültürünün evrilmesi, kahveseverlerin nitelikli kahveye olan ilgisini artırdı” dedi.