Recep ERÇİN: Suudi Arabistan’da Vizyon Projeleri

Suudi Arabistan, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın 2017’de başlattığı yenilikçi vizyon projeleriyle ülkeyi köklü bir şekilde değiştirmeyi hedefliyor. Bu çabalar, ülkenin modernleşme sürecinde önemli bir adım niteliği taşıyor. Geçtiğimiz haftalarda Riyad’a yaptığım ziyaret, bu değişimin canlı örneklerine tanıklık etmemi sağladı. Riyad’ın çevresine baktığınızda, yüzlerce kule vinci ve inşaat alanı, ülkenin geleceği için yapılan bu büyük yatırımların bir yansıması olarak göze çarpıyor.

Prens Selman, 2017’de ülkedeki bazı üst düzey yöneticileri, iş insanlarını ve prensleri gözaltına aldırarak lüks bir otelde tutmuş ve onları yolsuzlukla suçlamıştı. Bu süreçte, bazıları aylar sonra serbest bırakıldı. Selman’ın, gözaltına alınan kişilerin Batı bankalarındaki varlıklarını ülkeye getirmesini istediği iddia ediliyor. Ancak, yüzlerce milyar dolardan yalnızca birkaç milyar doların ülkeye geri döndüğü belirtiliyor. Petrol çağının sona ermesi ve veri çağının başlamasıyla birlikte, Prens Selman ülkeyi dönüştürmek için gerekli finansmanı bu yolla elde etmeyi amaçladı. Batı’dan, “Paralar bizde kalsın, sen bizim şirketlerimizle projeler üret. Senin paranla sana ucuz kredi açalım. Hem para katlansın hem de ekonomi büyüsün.” şeklinde bir teklif aldığı rivayet ediliyor.

Türk Müteahhitlerin Suudi Arabistan’daki Rolü

Prens Selman’ın bu teklifi kabul etmiş olması, ülkenin 2017’den bu yana vizyon projeleriyle dünya gündeminde yer almasını sağladı. Ancak, Selman’ın modernleşme adımlarının, ülkedeki radikal güç odaklarını rahatsız ettiği de öğrenilen bilgiler arasında. Gücü elinde bulunduran Veliaht Prens’in, Donald Trump’ın 2025’te göreve başlamasıyla güçlenerek yoluna devam edeceği öngörülüyor.

Arap Yarımadası’ndaki bu trilyon dolarlık projelerden Türk müteahhitlerin ne kadar pay alacağı ise merak konusu. Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki normalleşen siyasi ilişkiler sayesinde, heyetlerin sürekli olarak birbirini ziyaret ettiği görülüyor. Suudi Arabistan’dan gelen kalabalık gruplar arasında en son Neom’un Baş Yatırım Direktörü Dr. Manar Al Moneef’in Boğaziçi Zirvesi’ne katılması dikkat çekti. Türkiye Müteahhitler Birliği de Suudi Arabistan’daki projelerle yakından ilgileniyor. Suudi pazarında faaliyet gösteren bazı önde gelen Türk müteahhitlik firmaları şunlardır:

IC Holding: Köprü ve havalimanı projeleri
Kuzu: Emlak ve su işleri
Limak: Havalimanı ve teleferik projeleri
Mapa: Yol projeleri
Kolin: Hastane ve yol projeleri
Tekfen: Enerji projeleri

İşbirliğinin Önemi

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) PPP Komitesi Başkanı ve Kamu Özel Sektör İş Birliği Merkezi (KÖİ Merkezi) Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Eyüp Vural Aydın, Türk firmalarının Suudi Arabistan pazarına tek başlarına girmek yerine küresel şirketlerle işbirliği yapmalarını öneriyor. Bu önerinin arkasındaki neden ise oldukça basit: Suudi Arabistan, Ortadoğu’da her an her şeyin olabileceği bir coğrafya. Dr. Aydın, bu pazardaki fırsatların değerlendirilmesinde büyük firmalarla işbirliği yapılmasının gerekliliğini vurguluyor. Aksi takdirde, Suudi Arabistan’da herkes kendi çıkarını gözeterek hareket edecektir.

Trump’ın gelmesiyle birlikte Arabistan’daki yatırım faaliyetlerinin hızlanacağına dikkat çeken Dr. Aydın, Trump’ın zafer kutlamasında yanında oturan Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu Başkanı Yasir Al-Rumayyan’ın bu durumu desteklediğini belirtiyor. Küresel sermayenin Suudi Arabistan’a çekilmesi için ABD’nin desteğine ihtiyaç olduğunu sözlerine ekliyor.

Uluslararası Rekabet ve Fırsatlar

Fransa, Amerika ve Avusturya gibi ülkelerin sahada oldukça aktif olduğunu ifade eden Dr. Aydın, bu ülkelerin projelere büyük ekiplerle katıldığını belirtiyor. “Neom’u yaptın ama oraya vatandaşı getirecek projeleri hayata geçiremezsen bu iş yürümez. Oraya gelen yabancı firmalar, projeleri tamamlayabilmek için Türk şirketlerini de dahil etmek zorunda kalacaklar,” diyor.

Türkiye’nin gündeminde ise KÖİ modeli ile gerçekleştirilebilecek büyük altyapı projeleri bulunmuyor. Dr. Aydın, altyapı yatırımlarının büyük ölçüde tamamlandığını, Türk firmalarının şimdi de Türki Cumhuriyetler’deki altyapı projelerine yöneldiğini ifade ediyor. Trump’ın göreve gelmesiyle birlikte Ukrayna Savaşı’nın sona ermesi bekleniyor ve bu durum 15 yıllık yeniden inşa sürecinde ilk aşamada 100 milyar dolarlık projelerin ortaya çıkacağını öngörüyor. “Japonya ve Güney Kore, Ukrayna’nın yeniden inşası konusunda bize danışıyor. Suudi Arabistan pazarında birçok rakibimiz var ama Ukrayna’da durum farklı. Projeler Batılı firmalar tarafından alınsa da, iş yapma aşamasında Türk şirketlerine ihtiyaç duyacaklar,” şeklinde sözlerini tamamlıyor.