Otomotiv Sektöründe Dönüşüm ve Zorluklar

Otomotiv sektörü, son yıllarda birçok değişim ve zorlukla karşı karşıya kalmış durumda. Geçtiğimiz yıl olduğu gibi, bu yıl da milyon adetleri aşan bir satışla sektördeki yıl kapanacak. Ancak, son yıllarda pazara yeni giren ithal modellerin artışı, yerli üretim oranını oldukça düşürmüştür. Özellikle otomobildeki matrah sisteminin uzun bir süre güncellenmemesi, tüm araçların %80’lik özel tüketim vergisi (ÖTV) diliminde yer almasına neden oldu. Bu durum, yerli üreticilerin rekabet gücünü zayıflattı.

Ticaret Bakanlığı, bu soruna müdahale ederek taşıtlardaki taksit sınırlarını yeniden düzenledi. Yeni düzenleme ile 2 milyon liralık araçlara kadar taksitli alım imkânı sunulması, yerli üreticilere avantaj sağlarken, ithal araç alımını da zorlaştırmıştır.

Türkiye’de Üretilen Modellerde Taksit İmkanı

Türkiye’de üretilen tüm modellerin fiyatları donanımına göre 2 milyon lirayı geçmediği için bu düzenleme, yerli otomobil alıcıları için önemli bir fırsat oluşturmuş durumda. Taşıt alımlarında taksitlendirme süreleri, Resmi Gazete’de yayımlanan yeni yönetmelikle değişikliğe uğradı. Yönetmeliğe göre, fatura değeri 400 bin lira ve altındaki taşıtlar için taksit süresi 48 ay, 400 bin ila 800 bin lira arasında olanlar için 36 ay, 800 bin ile 1 milyon 200 bin lira arasında olanlar için 24 ay, 1 milyon 200 bin ile 2 milyon lira arasında olanlar için ise 12 ay olarak belirlendi. 2 milyon lira üzerindeki araçlar için taksit imkanı ise kaldırıldı.

Fiyata Göre Taksit İmkanları

Türkiye’de yerleşik olarak üretilen modellerin fiyat listeleri 2 milyon lira sınırında kalıyor. Örneğin, Türkiye’nin en çok satan modellerinden Fiat Egea’nın fiyatı, donanımına göre 1 milyon ila 1.6 milyon TL arasında değişiklik göstermektedir. Hyundai’nin i10 modeli 960 bin TL ila 1.1 milyon lira, i20 ise 1 milyon TL ila 1.3 milyon lira arasında satılmaktadır. Hyundai Bayon’un fiyatı 1.1 milyon ile 1.4 milyon lira aralığındadır. Bursalı Renault Clio’nun fiyatı 1 milyon TL’den başlayarak 1.6 milyon TL’ye kadar çıkarken, Duster 1.3 milyon liradan 1.7 milyon liraya kadar ulaşmaktadır. Megane sedan da 1.5 milyon ile 1.7 milyon lira arasında bir fiyat etiketine sahiptir. Toyota Corolla’nın fiyatı ise 1.5 milyon lira olup, hibrit versiyonları 2 milyon lirayı geçmektedir. C-HR modeli ise 1.7 milyon lira civarındadır. Toyota’nın üst donanımları da 12 taksit fırsatından yararlanamamaktadır. Bu tabloya göre, yerli modellerde 24 ve 12 ay taksit imkanı, modele, donanıma ve markaya bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Toplam Satışlarda Yerli ve İthal Araç Farkı

Yerli üretimle ithal modeller arasındaki satış farkı, giderek açılmaktadır. 2019 ve 2020 yıllarında bu fark kapanma aşamasına gelmişken, yeni gelen modeller ve güncellemeyi bekleyen matrah sistemi aradaki makası genişletmiştir. 2019 yılında yerli araçların pazar payı neredeyse %45 seviyelerine ulaşmışken, günümüzde bu oran %30’un altına düşmüştür. 2021 yılında 413 bin 723 ithal araç satışı gerçekleşirken, yerli araç satışları 323 bin 627 adetle sınırlı kalmıştır. 2022 yılında bu fark biraz daha açılmış ve ithal araç satışları 440 bini aşarken, yerli araç satışları 343 bin adette gerçekleşmiştir. 2023 yılında ise 798 binden fazla ithal araç yola çıkmış ve 433 binden fazla yerli model satılmıştır. Pazarın toplamı 1 milyon adedin üzerindeyken, 2023 yılı itibarıyla (Ocak-Kasım) 1 milyondan fazla otomobil ve hafif ticari araç satışı gerçekleştirilmiştir. Bu satışların 757 bin 204 adedini ithal araçlar, 311 bin 56 adedini ise yerli modeller oluşturmuştur. Böylece 1 milyon adedin üzerindeki pazarda yerli araçların payı giderek azalmaktadır. Ocak 2024 itibarıyla yerli araçların pazar payı %34 seviyesine düşmüştür.