Enflasyonun Etkisi ve İkinci El Pazarı Yükselişi

Sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada yüksek enflasyon ve buna bağlı olarak düşen alım gücü, tüketicilerin harcama alışkanlıklarını kökten dönüştürüyor. Artık mağaza rafları yerine ikinci el platformları ve dükkanları tercih edenlerin sayısı hızla artarken, birçok hanenin ilk tercihi sıfır ürünler yerine, ikinci el piyasası oluyor. Uzmanlar, bu değişimi geçici bir heves değil, ekonominin zorlamasıyla ortaya çıkan “yeni normal” olarak yorumluyor. Küresel anlamda ikinci el ürün pazarının 2025 sonuna kadar, 479.6 milyar dolardan 1 trilyon doların üzerine çıkması bekleniyor. Bu global trende paralel olarak Türkiye’de de pazarın hızlı bir büyüme yaşadığı görülüyor. Çünkü, son dönemde gıda, kira ve temel ihtiyaç kalemlerindeki fiyat artışları, hane bütçelerini derinden sarsarken, vatandaşlar zorunlu olmayan harcamaları ertelemenin yanı sıra, giyimden elektroniğe, mobilyadan kitaba kadar pek çok ürünü daha uygun fiyatlı ikinci el alternatiflerinden temin etme yoluna gidiyor. Özellikle online ikinci el satış platformları ve geleneksel spotçular, bu dönemde yoğun bir talep artışı yaşıyor. Öyle ki Trendyol’un uygulaması Dolap platformuna son bir yılda katılan yeni kullanıcı sayısı yüzde 30 arttı. 2024 ve 2025’in ilk 6 aylık verileri karşılaştırıldığında ise satışlarda yüzde 7’lik bir artış yaşandı.

Tüketicilerin %39’u ‘daha fazla ikinci el’ diyor

TÜSİAD’ın “Perakende Pazarının Geleceği ve Küresel Trendler” raporu da ikinci el alışverişe yönelik önemli veriler sunuyor. Rapora göre, tüketicilerin yüzde 39’u gelecekte daha fazla ikinci el ürün satın alma eğiliminde olduğunu belirtiyor. Bu, ikinci el pazarının sadece mevcut ekonomik koşulların bir sonucu olmadığını, aynı zamanda kalıcı bir tüketici tercihi haline geldiğini gösteriyor. Araştırma, fiyat hassasiyetinin ve markaların yenilikçilik çabalarının tüketici tercihlerini belirleyeceğini ortaya koyuyor. İkinci el ürünler, bu fiyat hassasiyetine doğrudan bir yanıt sunuyor. Tüketicilerin yüzde 41’i ürünün sağlıklı olmasının önemli bir satın alma kriteri olduğunu belirtiyor. Bu da ikinci el ürünlerin satışında güven ve hijyen faktörünün kritik olduğunu gösteriyor. Ipsos’un araştırması da pandemi sonrası dönemde ve enflasyonist süreçte tüketicilerin alışveriş sıklıklarının arttığını ancak harcadıkları miktarın oransal olarak düştüğünü veya değer arayışına girdiklerini gösteriyor. Bu, ikinci el ürünlerin sunduğu ‘ekonomik çözüm’ arayışına işaret ediyor. Pazara dair tüm araştırmalar, tüketicilerin hem ekonomik nedenlerle hem de sürdürülebilirlik bilinciyle ikinci el ürünlere yöneldiğini gösteriyor. Gelecekte de bu pazarın büyümeye devam etmesi bekleniyor.

Geleneksel perakende de sürece hazırlanıyor

İkinci el pazarına olan ilginin artmasında, dijital platformların ve mobil uygulamaların büyük payı var. Kolay alım-satım imkanları, geniş ürün yelpazesi ve güvenli ödeme sistemleri sayesinde, artık insanlar daha rahat kullanılmış ürünleri alıp satabiliyor. Ekonomi analistleri, mevcut ekonomik koşulların devam etmesi halinde ikinci el pazarının Türkiye perakende sektöründeki payının daha da büyüyeceğini öngörüyor. Bu durum, aynı zamanda üreticiler ve markalar için de yeni stratejiler geliştirmeyi gerektiren önemli bir dönüşümün habercisi olarak kabul ediliyor. Peki perakendeciler sürece nasıl hazırlanıyor? Bazı perakendeciler, fiziksel mağazalarının içinde özel ‘ikinci el’ veya ‘vintage’ köşeleri oluşturuyor. Elektronik, giyim, ayakkabı gibi ürünlerde onarım hizmetleri sunan perakendeciler, müşteri bağlılığını artırıyor. Müşterilerin eski ürünlerini geri getirerek yeni alımlarda indirim veya hediye çeki kazanmasını sağlayan programlar oldukça yaygınlaşıyor. Bu, hem döngüsel ekonomiye katkı sağlıyor hem de yeni satışları teşvik ediyor. Kiralama modeli de hızla yaygınlaşıyor. Özellikle pahalı veya kısa süreli kullanılacak ürünlerde (lüks çantalar, özel gün kıyafetleri, spor ekipmanları, özel aletler) kiralama modelleri devreye giriyor. Bu, özellikle Z kuşağı arasında popülerleşen bir uygulama. Kendi altyapılarını kurma maliyetinden kaçınan bazı geleneksel perakendeciler ise ikinci el platformlarıyla veya onarım hizmeti veren start-up’larla iş birlikleri yaparak bu alana giriyor.

Çevre bilinci de ‘ikinci elci’ yapıyor

Başlangıçta daha çok düşük ve orta gelir gruplarının tercihi olan ikinci el, artık çevre bilinci yüksek ve bilinçli tüketim yapan üst gelir gruplarını da kapsıyor. Özellikle lüks markaların ikinci el platformları bu değişimin en somut göstergesi. Hızlı moda (fast fashion) akımına tepki olarak yavaş moda (slow fashion) ve döngüsel ekonomi prensipleriyle ikinci el giyim hızla artıyor. Bu anlamda Depop, Dolap, Gardrops gibi platformlar çok popüler. H&M’in Rewear girişimi gibi bazı markalar kendi bünyelerinde takas ve ikinci el satış programları başlatıyor. Elektronik ve beyaz eşyada da akıllı telefonlar, bilgisayarlar, tabletler, beyaz eşyalar gibi ürünler ‘yenilenmiş’ ve garantili olarak satılıyor. EasyCep gibi yenileme platformları da bu alana giriyor. Bu hem maliyetleri düşürüyor hem de e-atığı azaltıyor. Mobilya ve ev dekorasyonu da bu rüzgara kapılıyor. Vintage ve ikinci el mobilya arayışı, kişiselleştirilmiş ve özgün evler yaratma isteğiyle birleşiyor. Facebook Marketplace, Letgo gibi platformlar bu alanda yoğun kullanılıyor. IKEA gibi büyük mobilya perakendecileri de bazı ülkelerdeki ikinci el mağazaları ile bu trendi test ediyor. Oyuncak gibi daha spesifik alanlarda da ikinci el talebi hızla artıyor.

19 milyon kişi Dolap’a girdi

İkinci el ürünlerin yeni kullanıcıların elinde tekrar değere dönüşmesini sağlayarak yeniden değerlendirme kültürüne ve döngüsel ekonomiye destek olmayı amaçlayan Dolap’ta kullanıcı sayısı hızla artıyor. Türkiye’de ikinci ele olan talebin artmasına paralel olarak, platformu ziyaret eden kullanıcı sayısının 19 milyona ulaştığı bildirildi. Platforma yeni kullanıcı kazanımı açısından da güçlü bir ivme olduğuna işaret edilerek, son bir yılda platforma katılan yeni kullanıcı sayısında yüzde 30 artış gerçekleştiği belirtildi. 2024 ve 2025’in ilk altı aylık dönemleri karşılaştırıldığında, platform genelinde satışlarda yüzde 7’lik bir artış kaydedildi. Dolap’ta talebin en yoğunlaştığı alan ise kadın giyim kategorisi. Dolap’tan alınan verilere göre, son bir yılda en çok satılan ürünler sırasıyla pantolon, gömlek, elbise, bluz ve spor ayakkabı oldu. Dolap’tan yapılan açıklamada, “250 binden fazla kadının ana gelir kaynağına dönüşen bu platform, aynı zamanda kadınların ekonomiye katılımını güçlendiren yönüyle pozitif etki adına ortaya koyduğumuz çabaların sonuçlarını yansıtan değerli bir örneğe dönüştü. Dolap, kullanıcı deneyimini geliştirmeye ve satışları desteklemeye yönelik bir dizi özelliği hayata geçirdi. Kullanıcılar, teklif özelliği sayesinde ürünler için pazarlık yapabiliyor. Bu da ikinci el alışverişe canlılık katan önemli bir özellik olarak öne çıkıyor. Platform aynı zamanda bulunması zor, vintage ya da sezondan bağımsız parçalar arayan kullanıcılar için önemli bir kaynak. Satıcılar açısından bakıldığında ise özellikle ‘süper satıcı’ statüsüne sahip kullanıcılar, ücretsiz vitrin hakkı ile ürünlerinin görünürlüğünü artırabiliyor” denildi.

İkinci el ürün satılan bazı platformlar

Genel amaçlı ikinci el pazaryerleri: Sahibinden.com, Letgo, Zebramo
Giyim ve moda odaklı ikinci el platformları: Dolap, Gardrops, ModaCruz, Depop, BebeCruz
Elektronik ve yenilenmiş ürün odaklı platformlar: EasyCep, Markaların kendi yenileme programları