İnsan Çalışma Hayatındaki Önemi ve Dürtüsü

Hüseyin VATANSEVER’in ifadesiyle, insan, yaşamı boyunca kendini var ederek ve değer yaratarak topluma katkıda bulunan en önemli unsurlardan biri olarak öne çıkar. Sürdürülebilir kalkınmanın temel taşlarından biri, bu dürtüyle hareket eden insanların üretkenliği ve katılımıdır. Bu bağlamda, çalışanların güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamında bulunması, sadece bireylerin hakkı değil, aynı zamanda işletmelerin sürdürülebilir gelişimi açısından da büyük bir gerekliliktir.

İşletmelerin varlıklarını devam ettirebilmesi ve rekabet güçlerini koruyabilmesi için, iş yerinde oluşabilecek risklerin minimize edilmesi ve çalışanların güvenliğinin sağlanması esastır. Bu amaçla, iş sağlığı ve güvenliği alanında alınan önlemler, farklı kurumlar ve paydaşlar arasında etkin işbirliği ile daha güçlü bir biçimde uygulanabilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği kültürünün yerleşmesi, çalışanların moral ve motivasyonunu artırmakla kalmaz, aynı zamanda ekonomik kayıpların da önüne geçer.

Tehlikeli Sektörler ve Güncel Durum

Tarım, inşaat ve ormancılık gibi sektörler, gelişmiş ülkelerde ve gelişmekte olan ülkelerde de en yüksek risk seviyesine sahip sektörler arasında yer alır. Bu sektörlerde çalışanlar, çeşitli kazalara ve meslek hastalıklarına maruz kalma riskiyle sürekli karşı karşıyadır. Günümüzde, ülkelerin çoğunda iş sağlığı ve güvenliği politikaları güçlendirilerek, riskleri azaltmaya yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Ancak, bu alanda alınan mesafeye rağmen, yeni risk unsurları ve tehditler ortaya çıkmaya devam etmektedir.

Küresel İstatistikler ve Riskler

Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre, her yıl yaklaşık 395 milyon çalışan ölümcül olmayan iş kazalarına maruz kalmaktadır. Yaklaşık 3 milyon işçi ise, iş kazaları ve meslek hastalıkları yüzünden yaşamını yitirmektedir. Bu rakamlar, küresel anlamda iş sağlığı ve güvenliği alanındaki ciddi sorunlara işaret etmektedir.

Ultraviyole Radyasyonunun ve Aşırı Sıcakların Etkileri

Geniş bir çerçevede değerlendirildiğinde, 1.6 milyar işçi ultraviyole radyasyona maruz kalmakta ve her yıl yaklaşık 18 bin çalışan melanom dışı deri kanseri nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Ayrıca, dünya genelinde her üç ölümcül iş kazasından biri tarım sektöründe gerçekleşmektedir. Aşırı sıcak hava koşulları ise, çalışanlar arasında ciddi yaralanmalara neden olmakta ve yılda yaklaşık 18.970 işçinin hayatına mal olmaktadır. Bu durum, iklim değişikliğinin çalışma yaşamı üzerindeki olumsuz etkilerini gözler önüne sermektedir.

Türkiye’deki Durum ve İstatistikler

Türkiye’de, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, 2023 yılında toplam 589.258 iş kazası meydana gelmiş ve bu kazalar sonucunda 1.972 işçi hayatını kaybetmiştir. Ayrıca, toplam meslek hastalığı vaka sayısı ise 946 olarak bildirilmiştir. Bu rakamlar, ülkemizde iş kazaları ve meslek hastalıklarının halen ciddi bir sorun olduğunu ve uluslararası standartların gerisinde kalındığını göstermektedir. En çok inşaat, tarım ve taşımacılık sektörlerinde iş kazaları görülmekte olup, ölümlü kazaların yaklaşık üçte biri inşaat sektöründe yaşanmaktadır. Bu kazaların başlıca nedenleri ise yüksekten düşme, göçük, ezilme ve elektrik çarpmasıdır.

İş Kazalarının Önlenmesi ve Güvenlik Kültürü

İş kazalarının ve meslek hastalıklarının tamamen önlenebilir olduğunu söylemek güç olsa da, bu kazaların yaşanma oranını azaltmak ve çalışanların güvenliğini sağlamak için alınabilecek birçok önlem mevcuttur. İş sağlığı ve güvenliği (İSG) kavramı, çalışanların sağlıklarını ve güvenliklerini korumayı amaçlayan disiplinler ve uygulamalar bütünü olarak tanımlanabilir. Bu kapsamda, çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal refahını artırmak için çeşitli önlemler alınmalı, uygun sistemler ve yönetmelikler devreye sokulmalıdır.

İSG, sadece iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemekle kalmaz, aynı zamanda iş verimliliğini artırır, iş sürekliliğini sağlar ve yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesine katkıda bulunur. İşverenler, bu sistemleri etkin biçimde uygulayarak, hem çalışan haklarını gözetmiş olur hem de işletmenin sürdürülebilirliğini garanti altına alır.