İklim Değişikliği ve Tarım Üzerindeki Etkileri

Başak Nur GÖKÇAM, iklim değişikliğinin etkileri gün geçtikçe daha belirgin hale geliyor. Artan sıcaklıklar ve yükselen karbon dioksit seviyeleri, tarımı tehdit eden ciddi sorunlar yaratıyor. WWF-Türkiye’nin verilerine göre, her on çiftçiden dokuzu toprak sağlığı ve geleceği hakkında kaygı taşıyor. Çiftçilerin yarısından fazlası, önümüzdeki on yıl içinde üretimlerini azaltmayı veya tamamen tarımdan çekilmeyi düşündüklerini ifade ediyor. Bunun yanı sıra çiftçiler, tüketicilerin gıdaya harcadıkları paranın giderek daha azını alıyorlar. Modern gıda sistemleri, maliyetleri işleme, taşıma ve pazarlama gibi katma değerli bileşenlere yönlendiriyor.

Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü (PIK) tarafından gerçekleştirilen ve Nature Food dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, tarımsal iklim politikalarının gıda fiyatları üzerinde önemli etkileri bulunuyor. Çalışma, katma değerli bileşenlerin daha zengin ülkelerde tüketici fiyat değişikliklerini dengelediğini, düşük gelirli ülkelerde ise tarım maliyetlerinin baskın olduğu durumlarda gıda fiyat artışlarını yönetmenin daha büyük zorluklar yarattığını ortaya koyuyor.

Farklı Ülkelerdeki Farklı Dinamikler

Çalışmaya ilişkin bir açıklama yapan başyazar ve PIK bilim insanı David Meng-Chuen Chen, şunları belirtti: “ABD veya Almanya gibi yüksek gelirli ülkelerde, çiftçiler gıda harcamalarının dörtte birinden daha azını alırken, tarım maliyetlerinin gıda fiyatlarının daha büyük bir kısmını oluşturduğu Sahra Altı Afrika’da bu oran yüzde 70’in üzerindedir. Bu durum, gıda sistemlerinin bölgeler arasında ne kadar farklı işlediğini vurguluyor. Araştırmacılar, ekonomiler geliştikçe ve gıda sistemleri sanayileştikçe, çiftçilerin tüketici harcamalarından giderek daha az pay alacaklarını öngörüyor.”

Çalışma, 136 ülkede 11 gıda grubu ile gerçekleştirilmiştir. Seçilen gıda gruplarında gıda fiyat bileşenlerini değerlendirirken istatistiksel ve süreç tabanlı modellemeler kullanılmıştır. Hem evde hem de dışarıda tüketilen gıda fiyatlarının incelendiği araştırma hakkında bilgi veren Chen, “Çoğu model çiftlik maliyetlerine odaklanıyor, ancak biz bakkala ve hatta restoranlara kadar gittik. Araştırmacılar, tüm gıda değer zincirini analiz ederek sera gazı azaltma politikalarının tüketicilere etkisi hakkında yeni içgörüler sağladı. Tarımda emisyonları azaltmayı hedefleyen iklim politikaları, genellikle artan gıda fiyatları konusunda tüketicilerde endişelere yol açıyor. Analizimiz, modern gıda sistemlerinin uzun tedarik zincirlerinin, özellikle daha zengin ülkelerde, tüketici fiyatlarını ani artışlardan koruduğunu göstermektedir.”

Gıda Fiyatlarındaki Artış ve Düşük Gelirli Ülkeler

“Daha zengin ülkelerdeki tüketici gıda fiyatları, üretici fiyatları 2050 yılına kadar 2,73 kat daha yüksek olsa bile, iklim politikalarıyla 1,25 kat daha yüksek olacaktır. Buna karşın, düşük gelirli ülkelerde, iddialı iklim politikaları altında tüketici gıda fiyatları 2050 yılına kadar 2,45 kat artacakken, üretici fiyatları 3,3 kat artacaktır. Düşük gelirli ülkelerde bile tüketici fiyat artışları çiftçilere göre daha az belirgin olsa da, bu durum, düşük gelirli ülkelerdeki bireylerin yeterli ve sağlıklı gıdaya erişimini zorlaştıracaktır.”

Uzun Vadede Tarımın Korunması

Herann Lotze-Campen, PIK İklim Dayanıklılığı Araştırma Departmanı Başkanı olarak çalışmanın sonuçlarını değerlendirirken, “İklim politikaları kısa vadede tüketiciler, çiftçiler ve gıda üreticileri için zorlayıcı olabilir. Ancak uzun vadede tarımı ve gıda sistemlerini korumak için şarttır. İddialı iklim politikaları ve emisyon azaltımları olmadan, ürün hasadı başarısızlıkları ve tedarik zinciri kesintileri gibi engellenmemiş iklim değişikliğinin daha büyük etkileri gıda fiyatlarını daha da yükseltebilir. İklim politikaları, adil karbon fiyatlandırması, savunmasız bölgeler ve nüfus grupları için finansal destek sağlamak ve sürdürülebilir tarım uygulamalarına yatırım yapmak gibi mekanizmaları içermelidir.”

Çiftçilerin Azalan Kazançları

PIK bilim insanı ve yazar Benjamin Bodirsky, zengin ülkelerde ham maddelerin maliyetinin yalnızca küçük bir kısmını oluşturduğunu belirterek, “Ekmek, peynir veya şekerleme gibi işlenmiş ürünler giderek daha fazla satın alınıyor. Bu ürünlerin fiyatının büyük kısmı işleme, perakende, pazarlama ve nakliye için harcanmaktadır. Bu durum, tüketicilerin kirlilik vergileri veya arazi genişlemesine getirilen kısıtlamalar gibi iklim politikalarının neden olduğu çiftlik fiyatlarındaki dalgalanmalardan büyük ölçüde korunduğu anlamına geliyor. Ancak aynı zamanda çiftçilerin ne kadar az kazandığını da gözler önüne seriyor.” şeklinde konuştu.