Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete ile yayımlanan “Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Yaklaşımla Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” ile ilgili düzenlemeler, bankacılık sektöründe faiz oranı riskinin etkin bir şekilde yönetilmesine yönelik önemli bir adım olmuştur.

Yönetmeliğin temel amacı, bankaların bilanço içi ve bilanço dışı bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı risklerini standart yaklaşımla ölçmek ve bu riskleri sistematik olarak değerlendirmektir. Bu kapsamda, bankaların faiz oranı riskine ilişkin politika ve uygulamaları, riskin ölçülmesi ve raporlanması süreçleri detaylı bir şekilde belirlenmiştir.

Hesaplamada Dikkate Alınan Pozisyonlar ve Kapsam

Bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riskinin standart rasyosunun hesaplanmasında, özellikle bilanço içi ve bilanço dışı pozisyonlar göz önüne alınmaktadır. Bunlar arasında, katılma hesapları ve bunların kaynaklı olduğu riskler de yer almakta olup, Kurulca belirlenmiş olan oranlarda dikkate alınacaktır. Ayrıca, ekonomik değer değişiminin hesaplanmasında, aşağıdaki unsurlar detaylı şekilde ele alınır:

Faize duyarlı aktif kalemler ve pasif kalemler (sadece çekirdek sermaye hariç tutulanlar)
Değerleri maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve hisse senedi yatırımlarını içermeyen bankacılık hesaplarındaki aktifler
Gelecekteki nakit akışlarını dikkate alan diğer bilanço dışı ve bilanço içi kalemler

Ekonomik Değer Değişimi Hesaplaması Süreci

Bu hesaplamada izlenecek temel aşamalar ve yöntemler şu şekildedir:

a) Riskin Ölçülmesi ve Senaryolar

Ekonomik değer değişimi, toplam aktifler ve toplam pasifler bazında, belirli faiz şokları oluşturan 6 farklı senaryoda hesaplanır. Bu hesaplamalar, her raporlama dönemi için tekrarlanır ve bankanın faiz riskine karşı dayanıklılığı değerlendirilir.

b) Pozisyonların Sınıflandırılması

Yukarıdaki hesaplamada kullanılan pozisyonlar, standartlaştırılmaya tam uyum sağlayanlar, uyumlu olmayanlar ve az uyum sağlayanlar olmak üzere üç ana sınıfa ayrılır. Bu sınıflandırma, riskin daha doğru ve güvenilir bir şekilde ölçülmesini sağlar.

c) Faizli ve Emtia Temelli Nakit Akışlarının Yeniden Fiyatlandırılması

Faize duyarlı aktif ve pasifler, para birimi veya faizle ilişkilendirilen emtia bazında, belirlenen vade dilimlerine uygun şekilde yeniden fiyatlandırılır. Bu aşamada, faiz oranlarına ilişkin marjlar da dikkate alınarak, nakit akışlarının gerçeğe uygun değeri belirlenir ve risk analizi yapılır.

ç) Otomatik Faiz Oranı Opsiyonları ve Gömülü Opsiyonlar

Faize duyarlı araçlarda bulunan otomatik faiz oranı opsiyonları ve gömülü opsiyonlar, değerlerindeki değişiklikler 8 inci madde uyarınca hesaplanan eklenti tutarlarıyla birlikte dikkate alınır. Bu sayede, bankanın faiz riskine karşı toplam risk profilinin daha gerçekçi bir şekilde yansıması sağlanır.

Sonuç olarak, bu yönetmelik, bankaların faiz oranı risklerini sistematik ve standartlara uygun bir biçimde ölçmesine ve yönetmesine imkan tanımakta olup, finansal istikrar ve şeffaflığın artırılmasına katkı sağlamaktadır.