25 Yıl Sonra Deprem Gerçeği

Türkiye, 1999 Marmara depreminin üzerinden 25 yıl geçerken, 6 Şubat 2023’te yaşanan yıkıcı Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan depremleriyle bir kez daha depremin acı gerçeğiyle yüzleşti. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın verilerine göre, kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında İstanbul’da 39 ilçede toplam 695 bin konut yenilenirken, tüm ilçelerde 165 bin konut yenileme çalışmaları devam etmektedir. Ancak istatistikler, İstanbul’da halen 4 milyona yakın deprem riski taşıyan konut bulunduğunu göstermektedir.

Uzmanlar “Deprem değil, ihmal öldürür” ifadesiyle, insanların güvenli konut talebinin önemini vurguluyor. Yapılan araştırmalar, ev satın almak isteyenlerin öncelikle fiyat ve ödeme koşullarını, ardından da depreme dayanıklılığı dikkate aldığını ortaya koyuyor.

EmlakJet Raporu ve Tüketici Tercihleri

EmlakJet’in Temmuz 2024 raporu, tüketicilerin konut satın alma tercihlerinde önemli noktaları ortaya koymaktadır. Ankete katılanların %57’si ikinci el konutları tercih ederken, %78’i konut alımını oturum amacıyla yaptığını belirtmiştir. İkinci el konutlarda en önemli kriter %56 ile fiyat, %25 ile depreme dayanıklılık olarak öne çıkmaktadır. Bu oran, her dört kişiden birinin depreme dayanıklılığı sorguladığına işaret etmektedir.

Rapora göre, sıfır projelerde ise %63 oranında fiyat ve ödeme koşulları öncelikli faktörler arasında yer almaktadır.

Talep ve Güvenlik Endişeleri

EmlakJet CEO’su Tolga İdikat, anket sonuçlarının konut alıcılarının büyük bir kısmının ikinci el konutlara yöneldiğini ve satın alma amacının çoğunlukla oturum olduğunu gösterdiğini ifade etti. İdikat, “Hem ikinci el hem de sıfır projelerde fiyat ve ödeme koşulları en kritik faktörler olarak öne çıkıyor. Özellikle ikinci el konutlarda %25’lik bir kesimin depreme dayanıklılığı öncelikli bir kriter olarak değerlendirmesi, sektördeki güvenlik endişelerini ve talebi göstermektedir.” dedi.

Depremin Zararları ve Yapı Güvenliği

Marmara depreminin yıl dönümü dolayısıyla değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Naci Görür, depremlerin kaçınılmaz olduğunu belirterek, insanların depremin değil, göçen binaların öldürdüğüne dikkat çekti. “Yeni bina yapımında kat sayısını azaltmak ve hafif malzeme kullanmak son derece önemlidir” diyen Görür, şu değerlendirmelerde bulundu: “Öncelikle ilk hatırlamamız gereken şey, insanı deprem değil, kötü yapılar öldürüyor. Evlerimizi deprem kuşaklarında kurmuşuz çünkü bu alanlar aynı zamanda dünyanın en verimli yerleri. Ancak, bu dinamiğe uygun yapılar inşa ederek, tasarlayarak ve şehirler kurarak depremin zararlarını azaltmamız gerekiyor.”

Dünya Genelinde Yapı Malzemeleri

Prof. Dr. Görür, dünyada depreme dirençli kentler oluşturmak için özellikle çelik yapıların tercih edildiğini belirtti. “Yeni bina yapımında kat sayısını azaltmak ve hafif malzemeler kullanmak gerekmektedir. Çelik, bu aşamada uygun bir malzeme çünkü dünya genelinde, deprem riski taşıyan ülkelerde binaların önemli bir kısmı çelikle inşa ediliyor.” dedi.

İstanbul’da Kira Artışları

Rapor, Türkiye genelinde satılık ve kiralık konut fiyatlarındaki değişimleri de gözler önüne seriyor. İstanbul, İzmir ve Bursa gibi büyük şehirlerde satılık konut fiyatları %3 ila %4 arasında bir artış gösterirken, Antalya ve Aydın’da %2 oranında bir düşüş yaşanmıştır. Kiralık konut piyasasında ise İstanbul’da %19, Ankara’da %8 oranında belirgin artışlar gözlemlenirken, İzmir’de fiyatların sabit kaldığı görülmüştür.

Konut arama oranlarına bakıldığında, tüketicilerin %52’sinin satılık, %48’inin ise kiralık konut arayışında olduğu tespit edilmiştir.