Başak Nur GÖKÇAM

Uluslararası iklim ve çevre araştırmaları alanında öncü olan çalışmalar, 2024 yılının, havadaki ve yüzeydeki sıcaklıklar açısından tarihteki en yüksek seviyelere ulaştığını gösteriyor. NOAA Ulusal Çevre Bilgi Merkezleri’nden (NCEI) elde edilen veriler, bu yılın küresel sıcaklık ortalamasının, önceki rekorları kırdığını ve bu trendin devam ettiğini ortaya koyuyor. Bu aşırı sıcaklıklar sonucunda, Antarktika’daki deniz buzları, tarihsel olarak kayıtlara geçen en düşük seviyelere geriledi. Aynı zamanda, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (UICN) tarafından yayımlanan kapsamlı raporlar, iklim değişikliğinin deniz ekosistemlerini ciddi biçimde etkilediğine işaret ediyor. Rapora göre, okyanuslarda oksijen seviyeleri, 1960’lardan bu yana dramatik bir şekilde azalmış durumda. 1960’larda oksijen seviyesi azlığı yaşayan bölgelerin sayısı yaklaşık 45 iken, günümüzde bu sayı 700’ü aşmış durumda, bu da ekosistemlerin hassas dengelerinin bozulduğunun güçlü bir göstergesidir.

Küresel ısınmanın etkisiyle okyanusların ısınma oranında beklenmedik ve alışılmadık bir hız artışı gözlemleniyor. Aucland Üniversitesi ve Colorado Boulder Ulusal Atmosfer Araştırmaları Merkezi uzmanlarının ortak yaptığı yeni bir araştırma, okyanusların özellikle iki ana bantta daha hızlı ısındığını ortaya koyuyor. Bu bölgelerden biri güney yarımkürede, diğeri ise kuzeyde bulunuyor. Yapılan detaylı analizlere göre, güneydeki 40-45 derece enlemi, gezegen genelinde en yüksek ısınma hızını yakaladı. Bu bölge, özellikle Yeni Zelanda, Tazmanya ve Arjantin’in doğusu gibi kıyı bölgelerinde belirgin şekilde kendini gösteriyor. Kuzeyde ise, yaklaşık 40 derece kuzey enleminde, Kuzey Atlantik ve Kuzey Pasifik gibi büyük okyanus bölgelerinde ısınma yoğunluğu dikkat çekiyor.

Uzmanlar, bu bulguların özellikle iklim değişikliğinin yeni ve alışılmadık bir boyuta ulaştığını gösterdiğine dikkat çekiyor. Dr. Kevin Trenberth, yaptığı açıklamada, “Bu gözlemler, iklim verilerinde ortaya çıkan belirgin örüntülerin, iklim sisteminde alışılmadık ve şaşırtıcı bir hızla gerçekleştiğine işaret ediyor” dedi.

Deniz Ekosistemleri ve Okyanusların Gelişimi

Okyanusların hızla ısınması, deniz yaşamını ve ekosistemlerini ciddi anlamda tehdit ediyor. Bu ısınma, denizlerdeki canlı yaşamını olumsuz etkilerken, aynı zamanda sera gazı etkisi yaratan su buharının atmosferdeki oranını da artırıyor. Bu durum, aşırı yağışlara, sel olaylarına ve şiddetli hava olaylarına zemin hazırlıyor. Trenberth ve diğer uzmanların makalelerine göre, 2005 yılından itibaren okyanus yüzeyindeki ısınma bantlarının oluşumu ve hareketleri, atmosferdeki jet akımlarında ve okyanus akıntılarında gözlemlenen önemli değişikliklerle yakından ilişkili. Bu süreçler, iklim sistemindeki ani ve büyük ölçekli değişikliklerin göstergesi olarak ortaya çıkıyor.

Her İki Yarımküredeki Sıcaklık Artışları ve Beklenmedik Durumlar

Dr. Kevin Trenberth, 2000-2023 yıllarını kapsayan verileri inceleyerek, özellikle 2000 metre derinliğe kadar uzanan okyanus katmanlarında, nerdeyse “benzeri görülmemiş” bir sıcaklık artışını kaydetti. Bu analizler, dünya genelinde 10 derece kuzeyden 20 derece güneye kadar olan tropikal bölgelerde de önemli sıcaklık artışlarının yaşandığını ortaya koyuyor. Ayrıca, her iki yarımkürede en dikkat çekici nokta ise, 20 derece enlemler civarında gerçekleşen ısınmanın beklenmedik şekilde düşük olmasıdır. Bu durum, iklim değişikliğinin küresel etkilerinin bölgesel farklılıklar gösterdiğine de işaret ediyor.