Türkiye’de Sanayi Üretiminde Sert Düşüşler

Naki BAKIR

Toplam sanayi üretimi, Haziran 2023’te yıllık bazda %4,7’lik bir daralma ile büyük depremlerin ekonomiyi sarstığı Şubat 2023’ten bu yana en yüksek düşüşü kaydetti. Enflasyonu tek haneye indirme hedefiyle yola çıkan parasal sıkılaştırma esaslı ekonomi politikalarının etkisi, ekonomideki soğuma ve küçülme eğilimlerini daha belirgin hale getirdi. Yüksek faiz oranları ve sıkı para politikası, üretim üzerinde baskı oluştururken, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere ihracat pazarındaki daralma da sanayi üretimindeki azalmada önemli bir rol oynuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), sanayi üretimindeki Haziran ayı verilerini açıkladı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeksler incelendiğinde, önceki aya göre madencilik ve enerji sektörlerinde üretim artışı gözlemlenirken, toplam sanayi üretiminin en büyük bileşeni olan imalat sanayisinde ise ciddi bir düşüş yaşandı. İmalat sanayiindeki %3,1’lik azalma, aylık bazda toplam sanayi üretimine eksi (-) 2,8 puan etkide bulunurken, elektrik, gaz ve buhar sektöründeki %7,8’lik artışın sağladığı pozitif katkı 0,5 puan, madencilik ve taş ocakçılığındaki %1,8’lik üretim artışının katkısı ise 0,1 puan olarak belirlendi. Bu gelişmeler sonucunda toplam sanayi üretimi, önceki aya göre %2,1 oranında bir düşüş kaydetti.

Yıllık %4,7 Daralma

Takvim etkisinden arındırılmış endekslere göre, toplam sanayi üretiminde yıllık bazda %4,7’lik bir düşüş yaşandı. Bu, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli büyük depremlerin meydana geldiği Şubat 2023’ten bu yana kaydedilen en sert yıllık düşüş olarak dikkat çekti. Gaziantep gibi sanayisi gelişmiş illerin de içinde bulunduğu 11 ili doğrudan etkileyen bu depremler, Şubat 2023’te toplam sanayi üretiminde bir önceki aya göre %6,5, yıllık bazda ise %8,8’lik bir düşüşe neden olmuştu. Bu durum, bu yılın Şubat ayında toplam sanayi üretiminde %11,1’lik bir yıllık artış yaşanmasına neden olurken, revize verilere göre yıllık artış Mart ayında %4,6’ya gerilemiş, Nisan’da üretim yıllık %0,7 ile düşüşe geçmiş ve Mayıs ayında ise yalnızca %0,1’lik bir artış kaydedilmişti. Haziran itibarıyla toplam sanayi üretiminde yaşanan yıllık düşüş, imalat sanayisindeki sert frenden kaynaklanıyor.

İmalatta İşler İyi Gitmiyor

İmalat sanayi alt sektörlerinin yıllık bazda üretim değişimlerine bakıldığında, neredeyse tüm sektörlerde duraksama görülüyor. Haziran ayında yıllık bazda en sert düşüşler %21,2 ile ağaç ürünlerinde yaşandı. Bunu %18,1 ile bilgisayar ve %16,5 ile mobilya sektörleri takip etti. Diğer önemli düşüşler ise %15,4 ile deri, %12,5 ile kauçuk ve plastik, %12,4 ile temel eczacılık, %12 ile giyim eşyası ve diğer yerlerde sınıflandırılmayan makine ve ekipman imalatı, %10,6 ile diğer metalik olmayan mineraller, %9,6 ile kâğıt, %9,4 ile motorlu taşıtlar, %6,3 ile gıda ve %6,2 ile tekstil sektörlerinde gözlemlendi.