Türkiye’de E-Ticaretin 2023 Görünümü

Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan “Türkiye’de E-Ticaretin Görünümü” başlıklı rapora göre, Türkiye’nin 2023 yılı e-ticaret hacmi 1,85 trilyon liraya ulaşmıştır. 2023 yılı itibarıyla Türkiye’deki e-ticaret hacmi, bir önceki yıla göre %115,15 oranında artarak 77,89 milyar dolar olarak hesaplanmıştır. E-ticarette işlem sayısı ise önceki yıla kıyasla %22,25 artış göstererek 5,87 milyar adet olarak gerçekleşmiştir.

GSYİH İçindeki Payı %6,8

E-ticaret hacminin genel ticaret hacmine oranı, 2019 yılında %10,1 iken, yıllar içerisinde büyük bir artış göstererek 2023 yılında %20,3’e ulaşmıştır. E-ticaret hacminin 2023 yılı itibarıyla Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı (E-GSYİH) ise bir önceki yıla göre %33,3 oranında artarak %6,8 seviyesine ulaşmıştır. E-GSYİH’nin 2019-2023 yılları arasında yıllık bileşik büyüme oranı %26 olarak belirlenmiştir. Ticaret Bakanlığı, 2024 yılı için 3,4 trilyon liralık e-ticaret hacmi ve 6,67 milyar adet işlem öngörüsünü paylaşmıştır.

E-ticaret hacminin %51’ini mal ticareti, %49’unu ise hizmet ticareti oluşturmaktadır. Ayrıca, kartlı işlem hacminin %63’ü mal ticareti kaynaklı iken %37’si hizmet ticareti kaynaklı işlemlerden oluşmaktadır. E-ticaret hacminden en büyük payı alan ilk üç sektör; 233 milyar lira ile beyaz eşya ve küçük ev aletleri, 135 milyar lira ile elektronik ve 127 milyar lira ile giyim, ayakkabı ve aksesuar sektörleridir.

E-Ticaret Yapan İşletme Sayısı 559 Bin 412’ye Ulaştı

Pazaryerlerinde e-ticaret faaliyeti yürüten işletme sayısı 540 bine yaklaşırken, kendi sitesinden veya mobil uygulamasından e-ticaret faaliyetinde bulunan ETBİS’e kayıtlı işletmelerin sayısı 35 bini aşmıştır. Türkiye’de e-ticaret yapan işletmelerin %76’sı şahıs işletmesi, %21’i limited şirket ve %3’ü anonim şirket olarak kaydedilmiştir. İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya, e-ticaret faaliyetinde bulunan işletmelerin en çok bulunduğu ilk 5 il olarak öne çıkmaktadır. E-ticaret faaliyetinde bulunan esnaf işletmesi sahiplerinin %70,5’i erkek, %29,5’i ise kadındır. Esnaf işletmesi sahiplerinin yaş dağılımına bakıldığında, çoğunluğun 25-44 yaş aralığında olduğu görülmektedir.

İşlem Hacmi Olarak En Yoğun Dönem Kasım 2023 Oldu

Kasımlar ayında e-ticaret hacmi, yıl genelindeki aylık ortalamaların %50 üzerinde seyretmiştir. 2023 yılında en yüksek işlem yapılan günlerin başında, Kasım ayı kampanyalarının etkisi ile 11 Kasım (11-11) ve 24 Kasım Öğretmenler Günü gelmektedir. E-ticaret alışveriş tutarlarının yaş dağılımına bakıldığında, en fazla harcamayı 29 yaşındaki tüketiciler yaparken, e-ticaret hacminin yarısından fazlasını 25-36 yaş aralığındaki tüketicilerin yaptığı alışverişler oluşturmaktadır.

Mobil Uygulamaların Tercih Edilme Oranı Yüksek

İşlem sayısı ve işlem hacminin satış kanallarına göre dağılımına bakıldığında, mobil uygulamalardan yapılan alışverişler ön plandadır. Web, mobil web ve mobil uygulama şeklinde sınıflandırılan sipariş platformları arasında işlem sayısı bakımından %91; işlem tutarı bakımından ise %80 oranında mobil uygulama kullanıldığı gözlemlenmiştir. E-ticaret harcamalarının saat aralıklarına göre dağılımına bakıldığında, %43 ile en fazla sayıda işlem, 18.00-00.00 arasındaki 6 saatlik zaman diliminde gerçekleştirilmiştir.

Ortalama Kargo Teslim Süresi 46,2 Saat Oldu

E-ticaret sektörünün en önemli paydaşları arasında sipariş edilen ürünün tüketiciye ulaşmasını sağlayan kargo taşımacılığı ve lojistik sektörü ile ilgili bilgiler de raporda yer almaktadır. Teslim süreleri incelendiğinde, Türkiye genelinde ortalama kargo teslim süresi 46,2 saat olarak rapora yansıdığı ortaya çıkmıştır. Teslim edilemeyen kargo gönderilerine bakıldığında karşılaşılan ilk neden, %34,13 ile müşterinin gönderiyi kabul etmiyor olmasıdır. Adreste bulunmama ise %26,43 ile ikinci sırayı alırken; en az karşılaşılan sebep %1,2 ile hasarlı kargo olmuştur. En yüksek miktarda kargo gönderimi yapılan il, toplam gönderilerin %55,27’si ile İstanbul’dur. İstanbul’u sırasıyla Kocaeli, Ankara, İzmir, Bursa ve Kayseri illeri takip etmektedir. En fazla kargo gönderimi yapan ilçelere bakıldığında ise İstanbul iline bağlı Bağcılar ilçesi ilk sırada yer almaktadır. En fazla sayıda kargo alan il ise %29,74 oranı ile yine İstanbul’dur. Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Kocaeli, İstanbul’u takip etmektedir. En yüksek sayıda kargo alan ilçe ise Ankara iline bağlı Çankaya ilçesidir.

E-Ticarete Uyumu En Yüksek İller: İstanbul, Kayseri, Çorum ve İzmir

Bakanlıkça geliştirilen metodoloji sayesinde Türkiye’de illerin e-ticarete uyumuna ilişkin bir endeks oluşturulmuştur. Bu metodolojide yer alan kriterlerden ilki, ilin e-ticaret satışlarının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı (e-GSYH) olarak belirlenmiştir. İlde e-ticaret faaliyetinde bulunan işletme sayısının o ildeki toplam işletme sayısına oranı, ildeki işletmelerin e-ticarete entegrasyonu, il bazındaki e-ticaret satışlarının ildeki e-ticaret alışlarını karşılama oranı ve ilde faaliyet gösteren e-ticaret işletmesi başına düşen e-ticaret satış hacmi, diğer kriterleri oluşturmaktadır. Bu göstergeler değerlendirilerek meydana getirilen e-ticarete uyum skorlarına bakıldığında, e-ticarete uyumu en yüksek olan iller sırasıyla İstanbul, Kayseri, Çorum, İzmir ve Kocaeli olarak öne çıkmaktadır.