Petrol fiyatlarının, İran’ın petrol tesislerine yönelik olası saldırı senaryolarıyla birlikte yükselmesi bekleniyor. Ancak uzmanlar, bu artışın kalıcı olmasının olası olmadığını savunuyor. ABD Başkanı Joe Biden’ın, İsrail’in İran’a ait petrol tesislerine yapılacak olası bir misilleme saldırısının tartışıldığına dair açıklamaları sonrasında petrol fiyatları yüzde 4’ten fazla yükseliş gösterdi. Bununla birlikte, uzmanlar, böyle bir saldırı gerçekleşse bile fiyat artışlarının uzun vadede sürdürülebilir olmayacağı görüşündeler.

Avrupa Enerji Güvenliği İnisiyatifi Murahhas Üyesi Alberic Mongrenier, bu konudaki değerlendirmesinde, İsrail’in İran’a yönelik düzenleyeceği bir saldırının küresel petrol fiyatları üzerinde kalıcı bir etki yaratmayacağını belirtti. Mongrenier, olası bir saldırıda yalnızca kısa vadeli fiyat artışlarının yaşanabileceğini ifade ederek, “İran’ın petrol altyapısına yapılacak bir saldırının, küresel petrol fiyatları üzerinde kalıcı bir etkisi olacağını düşünmüyorum. Kesinlikle kısa süreli bir ‘duygusal’ fiyat artışı gözlemlenebilir, ancak OPEC ve diğer üreticilerin İran petrolünü hızlı bir şekilde telafi edecek ek kapasiteleri bulunuyor.” dedi.

Mongrenier, yatırımcıların ilerleyen süreçte OPEC+ grubunun stratejilerini dikkatle takip etmesi gerektiğini vurguladı. “OPEC+ grubu, petrol fiyatlarını desteklemek amacıyla üretimi kısma yoluna gitti. Ancak bu durum büyük bir etki yaratmadı. Eğer İran’ın ihracat kapasitesi kaybolursa ve grup bu açığı kapatmamaya karar verirse, fiyatlar yükselebilir.” ifadelerini kullandı. Ayrıca, böyle bir durumun yaşanması halinde diğer üreticilerin bu açığı kapatabileceğine dikkat çekerek, kalıcı fiyat artışlarının pek olası olmadığını öne sürdü.

Fiyatların Potansiyel Yükselişi

Washington merkezli danışmanlık firması Rapidan Energy Group Başkanı Bob McNally de, İsrail’in İran’ın petrol rafinerilerine yönelik bir saldırıda bulunması durumunda ham petrol fiyatlarının yükselebileceğini, ancak bunun uzun sürmeyeceğini belirtti. McNally, körfez bölgesindeki enerji tesislerine gelebilecek zararın, veya Arap Körfezi’nden sağlanan ham petrol, rafine ürün ve LNG akışlarında yaşanacak uzun süreli kesintilerin, zaten kırılgan olan ekonomik durumu olumsuz etkileyebileceğini ifade etti. “Hasarın veya kesintinin boyutuna bağlı olarak, ham petrol fiyatları varil başına 100 doların çok üstüne çıkabilir. Ancak talepte yaşanacak zayıflama, ekonomik daralma ile birlikte fiyatların düşmesine neden olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Öte yandan, İsrail’deki muhalefetteki Gelecek Var Partisi lideri ve eski Başbakan Yair Lapid, Tel Aviv’in olası saldırıları için İran’ın petrol rafinerilerini hedef gösterdi.

Suudi Arabistan’dan Asyalı Alıcılara Fiyat Artışı

Suudi Arabistan, ham petrol piyasasındaki dalgalanmaların arttığı bir ortamda Asya’daki alıcılar için petrol fiyatlarını yükseltti. Saudi Aramco, Asyalı alıcılar için ana ham petrol türü Arab Light’ın resmi satış fiyatını 90 sent artırarak, Umman/Dubai ortalamasına göre varil başına primini 2,20 dolara çıkardı. Aramco, ABD ve Avrupa’ya sattığı petrol çeşitlerinin fiyatlarını ise düşürdü. ABD için fiyat, ASCI’nin 3,90 dolar üzerinde, Avrupa için ise ICE Brent petrolünün 0,45 dolar altında belirlendi.

1 Ekim’den Bugüne Petroldeki Gelişmeler

İran, Hamas lideri Heniyye, Hizbullah lideri Nasrallah ve İranlı General Nilfuraşan’ın öldürüldüğü İsrail saldırılarına karşılık olarak 1 Ekim’de İsrail’e balistik füze fırlattı ve bu durum petrol fiyatlarının yükselişe geçmesine neden oldu.
Aynı gün, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun sosyal medya hesabından yayımladığı mesajda, İran’ın füze saldırısıyla “büyük bir hata yaptığını ve bedelini ödeyeceğini” söylemesinin ardından Brent petrolü yüzde 3’ten fazla değer kazandı ve günü 74,27 dolardan kapattı.
3 Ekim’de Biden’ın İsrail’in İran’a ait petrol tesislerine saldırı ihtimaline dair, “Şu anda bunu tartışıyoruz.” açıklaması, Brent petrolün varil fiyatının yüzde 4’ün üzerinde artarak 77,83 dolara kadar çıkmasına neden oldu ve günü 77,44 dolarda tamamladı.
Biden’ın 4 Ekim’deki açıklamasında, “Eğer onların (İsrail’in) yerinde olsam petrol sahalarından farklı alternatifleri düşünürdüm.” demesi, fiyatların yukarı yönlü hareketini kısıtlasa da, Ortadoğu’daki çatışmaların arz tarafında aksaklık yaratacağı endişeleri, petrol piyasasındaki hakimiyetini sürdürmeye devam etti.
Bu açıklamaların ardından Brent petrol, 4 Ekim’de sona eren haftayı yüzde 0,6 artışla 77,88 dolardan kapattı. Batı Texas türü (WTI) ham petrol de yüzde 0,9 yükselişle 74,06 dolardan alıcı buldu.
Haftalık bazda Brent petrol, yaklaşık yüzde 6 kazançla ocak ayından bu yana en yüksek haftalık artışını kaydetti. WTI ham petrolün varili ise haftalık bazda yüzde 5’ten fazla yükselerek Ağustos 2023’ten beri en büyük artışını gösterdi.

Nijerya’dan Yerel Para Birimiyle Petrol Satışı

Afrika kıtasının petrol ve doğal gaz zengini ülkesi Nijerya, ham petrolünü yerel para birimi olan naira ile satmaya başladığını açıkladı. Finans Bakanlığı Enformasyon ve Halkla İlişkiler Direktörü Mohammed Manga, yazılı bir açıklama yaparak, Federal Yürütme Konseyi’nin (FEC) direktifi doğrultusunda bu satışların başlatıldığını belirtti. Manga, bu stratejik girişimin Nijerya ekonomisi üzerinde kalıcı bir etki yaratarak, büyümeyi, istikrarı ve kendi kendine yeterliliği artırması bekleniyor.” dedi.

Ukrayna Ordusundan Petrol Deposuna Saldırı

Ukrayna ordusu, Rusya’nın yasa dışı ilhak ettiği Kırım’daki Feodosiya’da bulunan bir deniz petrol deposuna saldırı düzenlediğini bildirdi. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, Feodosiya’da Rus ordusuna hizmet eden tesise düzenlenen ‘başarılı’ saldırı sonucunda petrol deposunun yakınında yangın çıktığı belirtildi.