Nurdoğan A. ERGÜN: KOBİ’lerde Kriz ve Çözüm Önerileri

Türkiye, yüksek enflasyon ortamından kurtulmak için kararlı bir ekonomik program uygularken, iç ve dış pazarlarda yaşanan daralma, özellikle KOBİ’ler gibi küçük ve orta ölçekli işletmelerde zorlu bir süreç yaratıyor. Şirketler, bir yandan piyasadan alacaklarını tahsil etmek amacıyla ‘takas’ gibi farklı yöntemler geliştirirken, diğer yandan yıl sonunun yaklaşmasıyla birlikte kredilerde ana para ödeme stresini yaşamaya devam ediyor. Yıl bitmeden kredi borçlarının yeniden yapılandırılması ve ana para ödemelerinin ertelenmesi talepleri, reel sektör temsilcileri tarafından sıkça dile getiriliyor. Yeni yıl itibarıyla maliyetlerin yüzde 30 artacağına dikkat çeken temsilciler, bankaların yeni dönemde limit çalışmaları yaparak yeni kredilendirme imkânları sunacağını belirtiyor. Ancak, birçok işletme, ana parayı denkleştirmekte ciddi zorluklar yaşıyor. Bu bağlamda, hem kamu hem de bankacılık sektöründen sanayicilerin yanında olmalarını bekliyorlar ve yeni düzenlemeler talep ediyorlar.

Türkiye Bankalar Birliği Risk Analiz Merkezi’nin Ekim 2024 verilerine göre, bankalar tarafından kullandırılan toplam brüt kredi miktarı 15 trilyon 647 milyar 911 milyon 288 bin TL’ye ulaşmışken, tasfiye olunacak kredilerin toplamı ise 328 milyar 93 milyon 844 bin TL olarak kaydedilmiştir. BDDK verileri, 4-11 Ekim 2024 aralığında takibe düşen ticari kredilerin borç dağılımında, bu borçların yüzde 65.5’inin ticari kredilerden oluştuğunu göstermektedir.

Kredi Yapılandırma Görüşmeleri Başlıyor

Triko Sanayicileri Derneği (TRİSAD) Başkanı Mustafa Balkuv, yüksek faiz oranlarının KOBİ’ler için büyük bir yük oluşturduğunu belirtiyor. “Birçok işletme, borç ödeme güçlüğü çekiyor ve bu nedenle kredi yapılandırma ihtiyacı ortaya çıkıyor. 2025 itibarıyla, reel sektördeki işletmeler, artan maliyetler ve faiz yükü karşısında finansal sürdürülebilirliklerini sağlamak için bankalarla kredi yapılandırma görüşmelerine başlayacak” diyor. Balkuv, bankaların esneklik göstermesi ve işletmelere ödeme planlarını uzatabilme imkanları sunmasının önemine dikkat çekiyor. Düşük faiz ve uzatılmış ödeme sürelerinin en büyük beklenti olduğunu vurgulayan Balkuv, “Bu adımlar, KOBİ’lerin finansal dengelerini kurmalarına ve belirsizliklere karşı daha dirençli hale gelmelerine yardımcı olabilir” şeklinde konuşuyor.

Yüksek Faiz Yükü ve Yapılandırma İhtiyacı

Konfeksiyon Yan Sanayicileri Derneği (KYSD) Başkanı Murat Özpehlivan, Türkiye’de yatırım kredilerinin yüksek faiz oranları nedeniyle yönetilmesinin ve taşınmasının zorlaştığını ifade ediyor. “Geçen yıl yüzde 10 seviyelerinden başlayan kredi faiz oranları, kısa sürede yüzde 60’lara yükseldi ve bu durum şirketlerin bilançolarını olumsuz etkiledi. Bu borçların ekonomi yönetimi tarafından ele alınması son derece önemli” diyor. Özpehlivan, maliyetlerin ve döviz kurlarının artışı nedeniyle ekonomik modelin derhal değişmesi gerektiğini savunuyor. “Firmalarımız, ağır masraflar ve yüksek finansal maliyetle başa çıkmakta zorlanıyor. Bu nedenle, borç yükünün hafifletilmesi adına yapısal çözümler üreterek firmalarımızın bu süreci en az hasarla atlatmasını sağlamalıyız” şeklinde ekliyor.

Ana Para Ödemelerinde Düzenleme Beklentisi

Yüksek faiz oranları altında kalan sanayiciler, bir yandan yüksek faizle alınan kredilerin ödenmesi için çaba sarf ederken, bir yandan da ana para ödeme stresi ile başa çıkmaya çalışıyorlar. Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Başkanı Ömer Karadeniz, bankaların sanayicilere farklı kredi modelleri sunduğunu hatırlatıyor. “Bu kredilerden biri, önce faizlerin, daha sonra ana paranın ödendiği bir modeldir. Yani ana para ödemesi en son takside bırakılabiliyor” diyor. Karadeniz, pek çok işletmenin kredi borçlarının yapılandırılması için bankalarla pazarlık yaptığını belirtiyor. “Ödeme zorluğu çeken sanayicimiz, ana para ödemelerinin ertelenmesini bekliyor. Bu konuda hem kamu hem de bankacılık sektörünün sanayicilerin yanında olmasını istiyoruz” açıklamasında bulunuyor.

İthalatçıların Avantajı: Asyalı Üreticilerin Kredileri

Paslanmaz Sanayici ve İş İnsanları Derneği (PASİD) Başkanı Arslan Küçükemre, paslanmaz çelik sektöründe KOBİ dışı firmalar için yapılandırma beklentisinin düşük olduğunu ifade ediyor. TL bazındaki yüksek faizlerden kaçınan firmaların döviz kredisi ile borçlandığını belirten Küçükemre, Asyalı ihracatçı firmaların ithalatçı ve kullanıcı sektör firmalarına uygun koşullarla kredi sunduğunu vurguluyor. “Fabrikanın ürünlerini satan traderlar, alıcı firmalara kredi limiti belirleyerek vadeli mal satışı yapıyor. Bu alışılmadık piyasa kredisi, sektörümüzü rahatlatıyor” diyor.

2025 Yılı İçin Önemli Uyarılar

İstanbul Tüccarlar Kulübü Derneği Başkanı İlker Önel, yıl sonuna girmeden bankalarla kredilerde ana para borcunu kapatma pazarlığının başladığını belirtiyor. “KOBİ’ler, bankalardan her 3 ayda bir faiz ödemeli ve yılda bir kez ana para kapatmalı kredi kullanıyor. Ancak, özellikle mikro ve küçük işletmeler, artan maliyetler ve düşük taleple ana parayı denkleştirmekte zorlanıyor” diyor. Önel, bankaların ticari faaliyetleri devam eden işletmelere faiz tahsil edip ana para kısmını yenilemesi gerektiğini savunuyor. “Bu şekilde hem işletmelerin ticari faaliyetleri kısıtlanmayacak hem de önümüzdeki yıl için sermaye zayıflamayacak” diyor. Eğer bankalar ana para ödemesinde ısrarcı olursa, KOBİ’lerin 2025 yılına ciddi bir borç stoku ve azalmış operasyonel kabiliyetle girebileceğini vurguluyor.

KOBİ’ler İçin Finansal Kolaylıklar

Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS) Başkanı Ali Özçete, 2025 yılı satış rakamlarını etkileyen en belirleyici faktörlerin başında faiz indirimlerinin geldiğini ifade ediyor. “2025 yılı itibarıyla faizlerin gerilemeye başlaması, yurtiçi piyasada arz-talep dengesini yeniden canlandıracak” diyor. Özçete, KOBİ’ler için kredi faizlerine yapılacak olumlu bir düzenleme ve kredi erişim kolaylığının büyük önem taşıdığını belirtiyor. Bu yıl dövizdeki stabilizasyonun işletme giderlerinin TL bazında enflasyon oranında artış göstermesine neden olduğunu, yedek parça emtia fiyatlarının ise döviz bazında stabil kaldığını dile getiriyor. “Yeni yıla 2024’ten kalan karsızlık problemi ile başlamak, 2025 yılı için kaygıları artırıyor. İhracata ve istihdama yönelik teşvikler için adımlar atılması gerekmektedir” şeklinde uyarıda bulunuyor.