İklimdeki Yavaşlama ve Sektörel Gelişmeler

Türkiye’nin ekonomik büyümesinde önemli bir gösterge olan İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından gerçekleştirilen Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) anketinin Nisan 2025 sonuçları açıklandı. Anket verileri, ikinci ayda da olumsuz bir seyir izleyerek ekonomik aktivitenin yavaşlamaya devam ettiğine işaret etti. 50’nin altında kalan endeks değeri, sektörlerdeki daralma ve zayıflama sinyallerini net bir şekilde gösteriyor. Anketin referans noktası olan 50 eşiğinin altındaki değerler, ekonomik aktivitede küçülme anlamına gelir. Nisan ayında endeks 47,3 seviyesinde kaldı ve önceki aya göre değişim göstermedi. Çoğu sektör, özellikle gıda üretimi hariç, zorluklar ve küresel piyasalardaki olumsuz gelişmeler nedeniyle beklentilerin altında kaldı. Firmalar, dış piyasalardaki belirsizliklerin ve talepteki durgunluğun devam etmesi nedeniyle üretim ve satışlarını olumsuz etkiledi. Bu olumsuzluklara rağmen, Mart ayına kıyasla üretimdeki düşüş hafifledi, bu da sektörlerdeki durgunluğun yavaş yavaş yumuşadığını gösteriyor.

Siparişlerdeki Daralma ve İstihdamdaki Kısıtlamalar

Siparişlerdeki daralma ikinci çeyreğin başında yavaşladı. Hem toplam yeni siparişler hem de yurtdışından alınan siparişlerdeki azalma, özellikle ikinci çeyreğin ilk aylarında hız kesmiş durumda. Talepteki yavaşlama, iç ve dış piyasalarda devam ederken, imalatçı firmalar yeni siparişlerdeki azalmaya paralel olarak istihdam ve satın alma faaliyetlerini kısıtlamaya başladı. Bu gelişmeler, istihdamda beşinci aya, satın alma faaliyetlerinde ise on ikinci aya ulaşan düşüş eğilimini pekiştirdi. Aynı zamanda, firmalar stok seviyelerini de azaltmayı tercih etti. Girdi maliyetleri ve tedarik zinciri performansındaki iyileşmeler nedeniyle, tedarikçi teslimatları nisanda üst üste ikinci ay hızlandı. Aralık 2022’den bu yana en belirgin tedarik performansı iyileşmesine tanıklık edildi.

Türk Lirası’nın Değer Kaybı ve Enflasyon

Türk Lirası’ndaki değer kaybı, maliyetleri artırdı. Bu durum, ham madde maliyetlerinin yükselmesine ve enflasyonun son bir yılın en yüksek seviyesine ulaşmasına neden oldu. Artan maliyetler, satış fiyatlarını da yukarı yönlü baskı altına aldı. Nihai ürün fiyatlarında yaşanan enflasyon, son yedi ayın en yüksek seviyesine ulaşarak üreticilerin maliyetlerini karşılamasını zorlaştırdı. Bu gelişmeler, ekonomik göstergelerdeki kırılganlığı ve enflasyonist baskıları artırdı.

Sektörel Gelişmeler ve Üretim Yönelimleri

Gıda sektöründe büyüme ılımlı kalırken, tekstil sektöründe sert daralma. İstanbul Sanayi Odası’nın Nisan 2025 raporu, ikinci çeyreğin yeni siparişlerdeki geniş çaplı ivme kaybıyla başladığını ortaya koydu. Ancak, bu dönemde sadece gıda ürünleri sektörünün büyümeye devam ettiği ve büyümenin oldukça ılımlı olduğu gözlemlendi. En dikkat çekici daralma ise tekstil ürünleri sektöründe yaşandı. Yeni siparişlerdeki düşüş, üretimde de aynı hızda devam etti. Sektörel bazda dikkate alındığında, toplam 10 sektörün sadece ikisinde üretim artışı sağlandı. Bunlar, gıda ürünleri ve elektrikli-elektronik sektörleri oldu. Diğer sektörlerde ise üretim yavaşlaması devam etti ve genel anlamda ekonomi üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor.

İstihdama Yansıyan Sonuçlar

Talep ve üretim hacmindeki azalmalar, firmaların istihdam stratejilerini de etkiledi. Özellikle tekstil ve diğer birçok sektör, çalışan sayılarını azaltma yoluna gitti. Ancak, kimya, plastik ve kauçuk ürünleri ile gıda sektörleri, istihdamda artış gösterdi. Satın alma faaliyetleri de genel anlamda yavaşlamaya devam ederek, sektörlerin maliyet ve stok yönetimlerini zorlaştırdı.

Uzman Görüşleri ve Gelecek Beklentileri

S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, “İmalat sektörünün karşı karşıya olduğu zorluklara ek olarak, nisan ayında uluslararası ekonomik ortamda belirsizlikler de etkili oldu. Yeni siparişler, üretim ve ihracattaki yavaşlamalar, sektörün genel görünümünü olumsuz etkiledi. Ancak, bazı göstergelerdeki iyileşme sinyalleri, önümüzdeki aylarda sektörün büyüme potansiyeline yaklaştığına dair umutları artırıyor” açıklamasında bulundu. Bu değerlendirmeler, ekonomik aktivitenin yakın zamanda toparlanma sinyalleri verebileceğine işaret ediyor, ancak mevcut koşulların devam etmesi halinde dikkatli olunması gerektiğine vurgu yapıyor.