Recep ERÇİN

İş insanı İbrahim Çeçen’in yönetimindeki IC Holding bünyesinde faaliyet gösteren IC İçtaş İnşaat, Suudi Arabistan’da gerçekleştirdiği projeleri yerinde incelemek üzere davet edildiğimiz Riyad’a seyahat ettik. King Khalid Uluslararası Havalimanı’na iniş yaptığımızda, bu havalimanının geçmişte inşa edilmesine rağmen genişleme ve yenileme ihtiyacı doğduğunu öğrendik. İhaleyi kazanan Alman firması projeyi tamamlayamayınca, daha önce İzmir ve Antalya havalimanlarının inşası konusundaki tecrübeleriyle tanınan IC İçtaş İnşaat’a iş verildi. Bu noktada sözü IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz’e bırakıyorum:

“Fraport ile Antalya’daki iş birliği, havacılık alanında tecrübe kazanmamızı sağladı. Fraport, Suudi Arabistan’a danışmanlık yapıyordu. Onlar sayesinde ihaleye girdik. Almanlar kazandı ama ‘iş yapmıyorlar’ denilerek bize teklif ettiler. Üçüncü ve dördüncü terminalleri yenileyerek 2022’de teslim ettik. Daha sonra 1 ve 2 gündeme geldi. Birinci terminali tamamladık, ikincisi ise bitmek üzere. Toplam dört terminalin taahhüt bedeli yaklaşık 1.4 milyar dolar.”

Salman ile 1.5 milyar dolar daha cepte

İnşaatı devam eden ve bavul testleri yapılan King Khalid havalimanının ikinci terminalinde sorularımızı yanıtlayan İlker Öksüz, 35 milyon kişi kapasitesine sahip havalimanının 1. ve 2. terminalleri devreye alındığında yolcu kapasitesinin 50 milyona çıkacağını, ancak ülkenin dışa açılması hedefiyle 120 milyon yolcu dikkate alındığında bunun yetersiz kalacağını bildirdi. Ek altı terminal daha yapılacağını ve havalimanının adının ‘Kral Salman’ olacağını kaydeden Öksüz, kendilerinin de değeri en az 1.5-2 milyar dolar olması öngörülen bir terminalin taahhüt işini almak istediklerini ifade etti. Riyad’daki 1 ve 2. terminallerin inşasında, Al-Rashid Trading & Contracting Company (RTCC) ile ortaklık yaptıklarını belirten Öksüz, şu bilgileri paylaştı:

“Son 20 yıl dikkate alındığında Suudi Arabistan’a giren ilk firma değiliz ama en büyük iş yapan ve seçkin işler gerçekleştiren ilk büyük firmayız. Suudi Arabistan’da üs kurduk diyebiliriz. Siyasi ilişkiler kötü iken de burada taahhüt işlerimizi sorunsuz bir şekilde gerçekleştirdik.”

Sorumuz üzerine Suudi Arabistan’ın fütüristik projeleri hakkında bilgi veren Öksüz, “Finans bakanlığından parası hazır olmayan hiçbir iş ihaleye çıkmıyor. Hedefleri büyük; her yerden yeni projeler çıkıyor. Trilyon doları bulacak bir yatırım planı var. Daha önce Libya ve Irak’ta açılanlara benziyor; ülkeyi dönüştüren büyük bir dönüşüm süreci. Riyad, ana kapı olduğu için güzelleştirmek istiyorlar. Birçok bölgede yatırımlar söz konusu, çoğu fütüristik yapılar. Tebük’te bir ihale var, oraya geçeceğim. Suudi Arabistan, 35 milyon kişinin yaşadığı bir ülke; hem altyapı hem enerji alanında birçok proje mevcut. Ülkede Güney Kore firmaları nükleer santral inşa etti; dört ünite tamamlandı. İki saha belirlendi, 2+2 ünite daha yapılacak ve teknoloji seçimi yapılacak.”

İşletme işine İtalyan güneşi ile başlayacak

Türkiye’de Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Kuzey Çevre Otoyolu, Akkuyu Nükleer Santrali ve Antalya Havalimanı gibi önemli projelerde imzası bulunan IC İçtaş İnşaat; St. Petersburg Yüksek Hızlı Batı Çevreyolu, Pulkovo Havalimanı, Bulgaristan Varna ve Burgas’taki uluslararası havalimanlarının modernizasyonu ve genişletilmesi, New York Türkevi gibi simge yapılara da adını yazdırmıştır. Proje taahhüt işleri devam ederken işletme tarafında da ilerlemek istediklerini ifade eden Öksüz, “Yurt dışında işletmesini yaptığımız bir proje yok. Ancak İtalya’da bir güneş enerjisi santrali projesi alıp işleteceğiz. Bu, bizim için ilk olacak. Azerbaycan’da da deniz suyunu arıtma işine girip bunun işletmesini yapmak istiyoruz” dedi.

“Şirket araçlarını Togg’a çeviriyoruz”

IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz ile Riyad’daki havacılık fuarını ziyaret ettik. Ülke bu alanda da oldukça iddialı. IC İçtaş, bu fuara ülkede iş birliği yaptığı şirketler sayesinde katıldı. Fuar, havalimanı ve köprü ziyaretimiz sırasında sohbet ettiğimiz Öksüz, şirket olarak bu yıl 25 projeye teklif verdiklerini ve ayrıca şirket araçlarını Togg’a dönüştürdüklerini belirtti. İş yaptıkları tüm ülkelerde en az milliyetçi olanların Türkler olduğunu dile getiren Öksüz, “Kendi ülkelerinin ürünlerini, firmalarını tercih etme noktasında bizden daha milliyetçiler. Herkes kendi firmalarını destekliyor. Ticaret savaşları arttıkça gümrük duvarları yükseliyor. Herkes kendi içine dönüyor. Bizim, özellikle yerlileştirme konusunda tedarik zincirinde daha fazla firma ile yer almamız gerekiyor” görüşünü paylaştı.

Akkuyu inşaatının gecikmediğini, pandemi nedeniyle olan sarkmanın bu büyüklükte bir santral için normal olduğunu ifade eden Öksüz, fiziki olarak 2025’te tamamlanacak santralin ardından Uluslararası Atom Enerjisi’nin onayını bekleyeceğini aktardı. El Salvador gibi ülkelerden de ihaleye katılma teklifleri aldıklarını belirten Öksüz, Suudi Arabistan’da personel sorunu yaşamadıklarını, 120 kişi ile ülkede çalıştıklarını ve inşaatın zirve yaptığı dönemde bu sayının 3 bin kişiye kadar çıktığını vurguladı. Türkiye’de nitelikli personel sıkıntısı yaşandığını belirten Öksüz, Endüstri 4.0 ile daha fazla nitelikli insana ihtiyaç olacağını anlattı. İbrahim Çeçen Vakfı’nın burs verdiği öğrenci sayısının 20 bini bulduğunu kaydeden Öksüz, Türkiye’nin ulaştırma alanında büyük bir mesafe kat ettiğini vurguladı.

Wadi Laban Köprüsü’nü Türkler genişletecek

Riyad yakınlarındaki Wadi Laban Köprüsü’nün inşaatına Türk firmaları talip oldu. IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi Öksüz, 30 yıl önce inşa edilen mevcut Wadi Laban Köprüsü’nün yanına, yüksek teknoloji ve mühendislik gerektiren iki yeni köprü ve bağlantı yollarının yapılacağını söyledi. Her biri 763 metre uzunluğunda, 167 metre yüksekliğinde ve 36 metre genişliğinde olacak bu köprüler, geliş-gidiş olarak altı şeritli trafik akışına hizmet edecek. Öksüz, projeyi 36 ay gibi kısa bir sürede tamamlayarak hizmete sunmayı hedeflediklerini bildirdi.

“Ticaret savaşları sayesinde Asya pazarı öne çıkıyor”

IC İçtaş İnşaat liderliğindeki VIETUR Konsorsiyumu tarafından üstlenilen Long Thanh Uluslararası Havalimanı hakkında bilgi veren IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz, toplam 14,9 milyar dolarlık yatırım gerektiren ve hizmete girdiğinde yıllık 100 milyondan fazla yolcuya hizmet vermesi planlanan Long Thanh Uluslararası Havalimanı’nın, 5 Aralık 2026 tarihinde tamamlanmasını öngördüklerini bildirdi. Öksüz, “Bu proje ile 100 milyonluk ülkeye kapı açmış olduk. Bizden önce Hayat Kimya gitmişti ama kapıyı biz açmış olduk. Ticaret savaşları sayesinde Asya pazarı çok öne çıkıyor. Biz oradan da devam etmek istiyoruz. Vietnam, sıfırdan İGA gibi bir proje. Orada bizi seçtiler; son işimiz olmaz diye düşünüyoruz” şeklinde konuştu.

Neom’daki havalimanına Türkler talip oldu

Suudi Arabistan’da Riyad çevresi, adeta bir şantiye alanı gibi. Şehir içinde ve etrafında yeni yerleşim alanları kuruluyor. Neom ise en popüler projelerden biri. Tebük’te kurulan kentin havalimanı, yapı işlerine hizmet ediyor. Şehir tamamlandığında işlevi değişecek. Bu noktada Türk şirketler de projeye talip. 3-4 şirketin Neom’daki havalimanı için istekli olduğunu duyduklarını aktaran İlker Öksüz, kendilerinin de istekli olduklarını belirtti. Projenin en az 10 milyar dolar değerinde olacağı öngörülüyor. Halihazırda Neom’da 2029 Kış Olimpiyatları’na hizmet edecek kayak tesisinin ihalesine talip olan IC İçtaş İnşaat, Suudi Arabistan’daki özelleştirmelerden de pay almak istiyor. Şirketin İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz, “Sonraki hedefimiz, işletmelere de girmek. Her şey devlete ait. Özelleştirmeleri takipteyiz. Riyad ve Cidde havalimanlarının işletmesine talibiz. Buraların da operasyonu söz konusu olacak. Önce havacılık, sonra limanlar ve otoyollar geçecektir diye düşünüyoruz.” dedi.