Finansal Piyasalarda İlk Çeyrek Değerlendirmesi

Finansal piyasalarda yılın ilk çeyreğinde, dünya genelinde önemli merkez bankalarının enflasyonla mücadele kapsamında izlediği ‘şahin’ politikaların ne zaman sonlanacağına dair belirsizlikler ve makroekonomik verilerden gelen resesyon sinyalleri, dalgalı bir seyir oluşturdu. Rusya-Ukrayna savaşının gıda tedarikine engel olduğu bir dönemde, Ortadoğu’da İsrail’in başta Filistin olmak üzere bölge ülkeleriyle yaşadığı gerginlikler risk iştahını azalttı. Ortadoğu’daki çatışmalar, özellikle petrol arzını tehdit ederken, yatırımcıların altın gibi güvenli varlıklara olan talebini artırdı. Bu gelişmelerle birlikte, yılın ilk çeyreği küresel büyüme tahminlerinin düşmesi, jeopolitik risklerin sürmesi ve artan enflasyonun etkisiyle finansal piyasalarda oynaklığın arttığı bir dönem oldu.

Dalgalı Seyir ve Belirsizlikler

Yılın ikinci çeyreğinde dünya genelinde önemli merkez bankalarının faiz indirim döngüsüne ne zaman gireceğine dair belirsizlikler devam etti. Artan durgunluk riskleri, banka yetkililerinin sözle yönlendirmeleri ile piyasalarda dalgalı bir seyrin ön plana çıkmasına neden oldu. Bu dönemde açıklanan makroekonomik verilerde merkez bankalarının para politikalarını gevşetip gevşetmeyeceğine dair ipuçları arandı. Ayrıca, başta Ortadoğu olmak üzere birçok bölgede artan jeopolitik riskler, varlık fiyatları üzerindeki oynaklığı artıran önemli bir etken olarak öne çıktı.

Ekonomi Programına Güven Artışı

Yurt içinde finansal piyasalarda yerel yönetimlerin belirleneceği seçim atmosferinde karışık bir seyir izlenirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) para politikasında atacağı adımlar dikkatle takip edildi. 2024’ün ilk Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı 250 baz puan artırılarak yüzde 45’e yükseltildi. İlk çeyrekte izlenen ekonomi politikaları sonucunda, Türkiye’nin yurt dışı borçlanma ihalelerine olan ilgi arttı ve bu durum borçlanma faizlerinin düşmesine ve vadelerin uzamasına yardımcı oldu. Bu gelişmeler, uygulanan ekonomi programına olan güveni artırarak yatırımcı ilgisini artırdı ve Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 300 baz puana kadar geriledi.

Ayrıca, bu dönemde kripto varlıklara ilişkin yasal düzenlemelerde de çalışmalar devam etti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kripto varlık düzenlemesi ile ilgili son aşamalara gelindiklerini belirterek, “Kripto varlık düzenlemesiyle temel hedefimiz bu alanı daha güvenli hale getirmek ve ortaya çıkabilecek riskleri ortadan kaldırmaktır” dedi. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), yatırım fonlarına ilişkin esaslarda değişiklikler yaptı. Yılın ikinci yarısında, yurt içinde ekonomi yönetiminin öncülüğünde atılan adımlar ön plana çıkarken, para politikasında sıkı duruşunu sürdüren TCMB’nin aldığı kararlar piyasalarda güven duygusunu tesis etti.

Erdoğan ve Şimşek’in Vizyonu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2024’ün son gününde yeni yıla dair bir video mesaj yayımlayarak ekonomi, iç politika ve dış politika konularında önemli değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan, 2025 yılı hedeflerine yönelik güçlü mesajlar verirken, özellikle fırsatçılara karşı mücadelede kararlılıklarını vurguladı. Fiyat artışlarına neden olan fırsatçılara karşı mücadelelerinin devam edeceğini belirten Erdoğan, “Milletin ekmeğine göz diken fırsatçılarla mücadelemizi 2025 senesinde de kararlılıkla sürdüreceğiz. Gerektiğinde devletimizin kadife eldiven içindeki demir yumruğunu devreye almaktan çekinmeyeceğiz” dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise, IMF ve Dünya Bankası yıllık olağan toplantıları için gittiği ABD’de mali politikanın enflasyonla mücadele sürecinde daha güçlü bir şekilde devreye gireceğini ifade ederek, “2025 yılı enflasyonla mücadelede dönüm noktası olacak” dedi. Şimşek, “Gelecek yıl dönüm noktası olacak. Enflasyon hala kabul edilemeyecek kadar yüksek, bu nedenle bir numaralı önceliğimiz fiyat istikrarının sağlanması. Mali disiplini yeniden tesis etmeyi ve cari açığı daraltarak sürdürülebilir bir dış denge hedefliyoruz. Yapısal reformların hayata geçirilmesi de öncelikli hedeflerimiz arasında” açıklamasında bulundu.

2024 Yılına Genel Bakış

Ocak 2024: Yılın ilk verisi enflasyon oldu. Aralık ayında yıllık enflasyonun yüzde 64,77 olarak açıklandığı 2024 yılının ilk günlerinde Dünya Bankası, Türkiye büyümesi tahminlerini 2023 yılı için yüzde 4,2, 2024 için yüzde 3,1, 2025 için ise yüzde 3,9 olarak açıkladı.
Şubat 2024: Hafize Gaye Erkan, görevinden affını isterken Fatih Karahan, TCMB Başkanlığı’na atandı. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri 300 baz puana geriledi. İşsizlik oranı yüzde 8,8 oldu.
Mart 2024: TCMB, TL ticari krediler için aylık büyüme sınırını yüzde 2’ye indirdi. Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notunu ‘B’den ‘B+’ya yükseltti.
Nisan 2024: ECB, 3 temel politika faizini sabit tuttu. Temassız ödemelerde şifresiz işlem limiti, 1 Temmuz 2024’ten itibaren 750 liradan bin 500 liraya çıkarıldı.
Mayıs 2024: Fed, politika faizini 2001’den bu yana kaydedilen en yüksek aralıkta bıraktı. Türkiye elektrikli otomobil pazarında satış lideri oldu.
Haziran 2024: Merkez Bankası’nın net rezervleri artıya geçti. Türk lirası reel anlamda yaklaşık son 3 yılın zirvesine çıktı.
Temmuz 2024: IMF, Türkiye ekonomisine ilişkin büyüme beklentisini yüzde 3,1’den yüzde 3,6’ya çıkardı.
Ağustos 2024: İngiltere Merkez Bankası, politika faizini yüzde 5’e düşürdü. Türkiye’de cari işlemler hesabı 8 ay sonra fazla verdi.
Eylül 2024: Kolay Adres (KOLAS) Sorgulama hizmeti e-Devlet’te başladı. ECB, yılın ikinci faiz indirimine gitti.
Ekim 2024: Türkiye’de genel devlet açığının GSYH’ya oranı yüzde 4,8 olarak gerçekleşti.
Kasım 2024: Türk lirası mevduat ve fonlarda stopaj oranları yükseltildi. Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2,1 büyüme kaydetti.
Aralık 2024: TL reel anlamda yaklaşık 4 yılın zirvesine ulaştı. Bitcoin, Trump’ın kripto paralara ilişkin ılımlı düzenlemeler yapacağına yönelik iyimserlikle 100 bin doların üzerine çıktı.