Çin Halk Kurtuluş Ordusu, Tayvan Çevresinde Müşterek Askeri Tatbikata Başladı

Çin Halk Kurtuluş Ordusunun Doğu Cephesi Komutanlığı, Tayvan Boğazı ile Tayvan Adası’nın kuzey, güney ve doğu bölgelerinde büyük ölçekli bir askeri tatbikat gerçekleştirdiğini duyurdu. Komutanlık Sözcüsü Li Şi, “Müşterek Kılıç-2024B” adı verilen tatbikata kara, hava, deniz ve roket kuvvetlerinden birçok birliğin katıldığını belirtti. Li, uçak ve gemilerin çoklu yönlerden Tayvan Adası’na yaklaşacağını ve ortak saldırılar icra edileceğini vurguladı. Bu tatbikatın, gerçek muharebe kabiliyetlerini test etmeyi amaçladığını ifade eden Li, özellikle deniz-hava muharebe hazırlığı, kara ve deniz hedeflerine saldırılar ve muharebe alanının kapsamlı kontrolünü ele geçirmeye odaklanacağını açıkladı.

Li, tatbikatın ulusal güvenliği ve birliği korumak için meşru ve gerekli bir eylem olduğunu savunarak, bunun Tayvan’ın bağımsızlığını savunan unsurlara karşı güçlü bir caydırıcı olacağını dile getirdi. Tayvan Savunma Bakanlığı ise sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımda, Çin ordusunun tatbikat duyurusunu doğruladı ve “Çin ordusunun irrasyonel ve provokatif eylemlerini kınıyoruz. Yanıt vermek için uygun güçleri devreye sokacak ve ulusal egemenliğimizi koruyacağız.” ifadelerini kullandı.

Tayvan’ın Yeni Liderinin “Ulusal Gün” Konuşmasının Ardından Gelen Tatbikat

Tayvan çevresinde gerçekleştirilen bu tatbikat, Ada’daki hükümetin yeni lideri Lai Ching-te’nin ilk “Ulusal Gün” konuşmasının ardından gerçekleşti. Lai, 10 Ekim’de, 1912’de kurulan Çin Cumhuriyeti’nin temellerini atan 1911 Devrimi’nin yıl dönümünde yaptığı konuşmada, Pekin yönetiminin Tayvan’ı temsil etme hakkının olmadığını savundu. Lai, Tayvan’ın mevcut hükümetiyle Çin Halk Cumhuriyeti’nin birbirinin boyunduruğunda bulunmadığını belirterek, bu sebeple Çin’in Tayvan’ı temsil etme iddiasının geçersiz olduğunu ifade etti. Ayrıca, “ilhaka ve egemenlik gasbına karşı direnecekleri” mesajını verdi.

Pekin yönetimi, Lai’nin bu sözlerine sert tepki gösterdi. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, “Tayvan’ın egemenliği” ve “Çin ile Tayvan’ın birbirinin boyunduruğunda bulunmadığı” gibi ifadelerin aynı bağımsızlık anlatısının farklı versiyonları olduğunu belirtti. Mao, Lai’nin bu sözleriyle bir kez daha Tayvan’ın bağımsızlığı konusundaki inatçılığını ve kendi siyasi çıkarları uğruna Tayvan Boğazı’nda gerilimi artırma niyetini ortaya koyduğunu savundu. Mao, “Dünyada tek bir Çin vardır ve Tayvan onun ayrılmaz bir parçasıdır. Çin Halk Cumhuriyeti hükümeti, Çin’in bütününü temsil eden tek meşru hükümettir.” dedi.

Önceki Askeri Tatbikatlar ve Lai’nin “Bağımsızlık Yanlısı” İmajı

Lai’nin yemin töreni konuşmasının ardından da benzer bir askeri tatbikat gerçekleştirilmişti. Tayvan’da 13 Ocak’ta yapılan başkanlık seçimlerini kazanarak iktidara gelen Demokrat İlerici Parti (DPP) adayı Lai Ching-te, 20 Mayıs’ta yemin ederek görevine başlamıştı. Çin, Lai’nin yemin töreninin ardından yaptığı konuşmaya da aynı şekilde bir askeri tatbikatla karşılık vermişti. Lai, başkan olarak yaptığı ilk konuşmada, Tayvan Boğazı’nın iki yakasındaki statükoyu koruma sözü verirken, Çin’e, Tayvan’ı askeri tehditlerden arındırma çağrısında bulundu.

Tayvan hükümetinin “egemenliğe, demokrasiye, özgürlüğe ve statükonun korunmasına bağlı kalacağını” ifade eden Lai, “Anayasaya göre Çin Cumhuriyeti’nin (Tayvan) egemenliği tamamen halka aittir. Çin Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti birbirinin boyunduruğunda değildir.” dedi. Çin ordusu, Lai’nin konuşmasından 3 gün sonra “Müşterek Kılıç-2024A” adını verdiği askeri tatbikata başlamış, bu tatbikat Ada çevresini kuşatarak 2 gün sürmüştü.

Çin’in Lai’ye Yönelik Tepkileri ve DPP’nin Siyasi Çizgisi

Lai, Çin tarafından “bağımsızlık yanlısı” ve “ayrılıkçı” olarak nitelendirilmektedir. Çinli yetkililer, seçim öncesinde Lai’yi birçok kez “iflah olmaz” ve “sorun çıkaran” gibi ifadelerle tanımlamıştı. Pekin yönetimi, seçim öncesinde Lai’nin Tayvan’ı bağımsızlık doğrultusunda “tehlikeli bir yola” sokabileceği konusunda uyarılarda bulunmuş ve seçilmesi durumunda çatışma ve savaş riskinin doğabileceği imasında bulunmuştu.

Çin’in tepkisi, DPP’nin genel siyasi çizgisine karşıtlık göstermektedir. DPP, Tayvan’ın egemenliğini koruma ve fiili bağımsızlığının sürdürülmesi yönünde bir siyasi çizgi izlemektedir. Tayvan’da çok partili döneme geçilmesinin ardından kurulan DPP, Çin’deki iç savaşta komünistlerle mücadele eden kurucu parti Koumintag’ın “Çin’in meşru temsilcisi olma iddiasından” ziyade “Tayvan’ın bağımsızlığı” fikrine daha yakın durmaktadır.

Çin-Tayvan Anlaşmazlığının Tarihsel Arka Planı

Çin’de, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından yaşanan iç savaşta, Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Koumintag) güçleri ile Mao Zıdong önderliğindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) güçleri arasında bir çatışma yaşanmıştır. Komünistlerin zaferiyle sonuçlanan bu savaşın ardından, 1 Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulması ilan edilmiştir. İç savaşı kaybeden Koumintag üyeleri ise Tayvan’a yerleşmiş ve burada 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarını sürdürdüklerini iddia ederek geçici bir hükümet kurmuşlardır.

Çin Halk Cumhuriyeti, Tayvan’ı kendi topraklarının ayrılmaz bir parçası olarak görmektedir. 1949’dan bu yana Tayvan, fiili bağımsızlık statüsünü korumakta, ancak Çin ana karası ile Tayvan arasındaki ayrılık hala devam etmektedir. Son yıllarda, Tayvan üzerindeki askeri baskısını artıran Pekin yönetimi, Ada’nın ana kara ile yeniden birleşmesi için gerekirse güç kullanmaktan kaçınmayacağını sıkça vurgulamaktadır.