Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle etkin bir şekilde mücadele etmek için bazı meslek gruplarının aylık gelir beyanlarına dikkat çekti. Geçen yıl, aktör, aktris ve dublörlerin ortalama aylık brüt gelir beyanı 157 bin 265 lira olarak gerçekleşti. Benzer şekilde, müzisyen, ses sanatçısı ve sunucuların ortalama aylık brüt gelir beyanı ise 136 bin 900 lira oldu. Şimşek, Kanal 7’deki yayınında ekonomik gelişmeleri değerlendirirken, Türkiye’de toplanan vergi ve primlerin milli gelire oranının 2023’te yüzde 23,5 olduğunu vurguladı. Bu oran, Avrupa Birliği’nde yüzde 40 ve OECD ülkelerinde yüzde 33,9 seviyelerinde seyrediyor.

Şimşek, vergi yükünün düşük olmasında kayıt dışılığın önemli bir rol oynadığını belirterek, eleştirilere yanıt verdi: En çok eleştiri, ‘Dolaylı vergiler yüksek ve adaletsiz’ şeklinde geliyor. Ancak 2023 rakamlarına göre, dolaylı vergilerin milli gelire oranı bizde yüzde 10,7, AB’de yüzde 13 ve OECD ülkelerinde benzer seviyelerde. ‘Tüm vergi yükünü ücretliler taşıyor’ iddialarına karşı, Türkiye’de gelir vergisinin milli gelire oranı yüzde 2,6 iken, AB’de yüzde 9,3 ve OECD’de yüzde 8,2. ‘Mehmet Şimşek, yükü ücretlilere yıkıyor, şirketlerden vergi almıyor’ deniyor; oysa kurumlar vergisinin milli gelire oranı Türkiye’de yüzde 3, AB’de yüzde 3,2. Bu veriler, görevde oldukları dönemde kurumlar vergisini artırdıklarını, ancak gelir vergisini artırmadıklarını gösteriyor. Şimşek, Kur Korumalı Mevduat’tan (KKM) başlangıçta büyük ölçüde vergi alınmadığını, ancak sonradan bu alana vergi getirildiğini ve vergide adalet için önemli adımlar atıldığını belirtti.

‘Kayıt dışılıkla mücadeleye devam edilecek’ Vergi denetimlerinin amacının mükellefleri zorlamak değil, gönüllü uyumu artırmak olduğunu ifade eden Şimşek, kayıt dışılıkla her alanda kararlılıkla mücadele edileceğini açıkladı. Kesinleşmiş bir vergiyi hiç kimsenin affedemeyeceğini belirterek, ‘Kesinleşmemiş, tartışmalı dosyalarda 1963’ten beri uzlaşma mekanizması bulunuyor. Örneğin, müfettiş bir rapor yazdıysa, mükellef gelip ‘bu rapor yanlış’ diyebilir. Biz de bir komisyon kurup raporu yeniden inceliyoruz. Eğer hatalar varsa düzeltmeler yapılıyor. ‘Vergi borcu silindi’ iddiaları genellikle bu süreci yanlış anlamaktan kaynaklanıyor. Geçen yıl önemli bir adım atarak, vergi müfettişinin raporu yüzde 100 yanlış olsa bile ana parayı silemeyecek kanunu çıkardık. Bu iddialar hala devam ediyorsa, bilgisizlikten dolayıdır’ dedi.

“Doktorun aylık beyanı 61 bin 31 lira” Kayıt dışıyla mücadele kapsamında mesleklere ilişkin aylık gelir beyanlarından örnekler veren Şimşek, şöyle devam etti: Geçen yıl, aktör, aktris ve dublörlerin ortalama aylık brüt gelir beyanı 157 bin 265 lira idi. Müzisyen, ses sanatçısı ve sunucuların beyanı 136 bin 900 lira oldu. Eczacıların ortalama aylık gelir beyanı 66 bin 236 lira iken, devlette çalışsalar brüt maaşları 107 bin 64 lira olabilirdi; ancak özel sektörde 66 bin lira beyan edildi. Bu rakamlar, 2024 kazançlarına ilişkin 2025’te verilen beyanlardan derlendi. Örneğin, özel sektördeki doktorlar -ki bunlar uzmanlar, profesörler ve ülkenin en değerli insanlarından- ortalama aylık 61 bin 31 lira beyan etti. Oysa devlette çalışsalar brüt kazançları 226 bin 942 lira olabilirdi. Kuyumcuların beyanı aylık ortalama 42 bin 360 lira, avukatların 33 bin 641 lira, restoranların 20 bin 329 lira, taksicilerin 12 bin 961 lira, büfelerin 11 bin 529 lira, bakkal ve marketlerin 10 bin 149 lira, minibüsçülerin 8 bin 954 lira, kadın kuaförlerinin 4 bin 729 lira ve erkek kuaförlerinin 3 bin 633 lira olarak gerçekleşti.

Şimşek, tamamen vergi muafiyeti olan 850 bin esnafa işaret ederek, şunları kaydetti: Bu rakamları özellikle büyük şehirler ve turistik bölgelerde düşünürsek, bir restoran bir ay boyunca çalışıp brüt gelir beyanı olarak sadece 20 bin 329 lira göstermesi kabul edilemez. Bu nedenle, kayıt dışılıkla mücadeleyi daha da yoğunlaştıracağız. Teknolojiyi etkin bir şekilde kullanarak, yapay zeka algoritmalarıyla Gelir İdaresinde yeniden yapılanmaya gidiyoruz. Risk Analizi Genel Müdürlüğümüzü daha güçlü konumlandıracağız ve teknolojinin tüm imkanlarını devreye sokarak, kayıt dışılık alanlarını azaltıp uyum süreçlerini güçlendireceğiz. Kayıt dışılıkla mücadelemiz kararlılıkla sürecek.